Η χρήση των ηλεκτρονικών εφημερίδων στη διαπολιτισμική προσέγγιση της διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας

Της Δρ. Νέλλη Κωστούλα-Μακράκη

Summary

In this paper I will present an intercultural approach to teaching Greek as a second or foreign language with the use of new technologies and in particular through electronic newspapers. The use of Greek electronic newspapers give the opportunity to the students to improve their vocabulary, to develop their writing skills as well as their intercultural awareness.

Η σχέση της τεχνολογίας με τη διδασκαλία και την εκμάθηση μιας γλώσσας ως δεύτερης ή ξένης ξεκινά από τη δεκαετία του ‘60 και ‘70, με την ανάπτυξη των εργαστηρίων γλωσσών. Στα εργαστήρια γλώσσας προστέθηκε, εκτός από την εξάσκηση στην ακρόαση και την ομιλία και η εικόνα μέσα από τη χρήση της τηλεόρασης. Η οπτικο-ακουστική μέθοδος χρησιμοποιήθηκε κυρίως για ασκήσεις που αφορούσαν στο σχηματισμό ορθών γλωσσικών συμπεριφορών. Οι μαθητές δέχονταν ένα ερέθισμα στο οποίο αντιδρούσαν. Αν η αντίδρασή τους ήταν σωστή, ακολουθούσε κάποια θετική ενίσχυση, ενώ αν ήταν λανθασμένη, η ενίσχυση στηρίζονταν στην επανάληψη. Με τη διαδικασία αυτή οι μαθητές εθίζονταν στη σωστή εμπέδωση και χρήση της γλώσσας. Αν και τα εργαστήρια γλωσσών ήταν ένα θετικό βήμα στη σύνδεση της τεχνολογίας με τη διδασκαλία και την εκμάθηση μιας γλώσσας, ο βαθμός και η ποιότητα της αλληλόδρασης μαθητή-εκπαιδευτικού-μαθησιακού υλικού ήταν μικρή και η εξατομικευμένη διδασκαλία ανεπαρκής. Η εισαγωγή και η χρήση των πρώτων υπολογιστών κατά την περίοδο του ΄70 συνοδεύτηκε από αισιόδοξες προβλέψεις και προσδοκίες για την υποστήριξη της διδασκαλίας και της εκμάθησης ξένων γλωσσών. Παρά το συγκριτικό πλεονέκτημα της αμφίδρομης επικοινωνίας ανθρώπου-υπολογιστή σε σχέση με την παραδοσιακή οπτικο-ακουστική τεχνολογία των εργαστηρίων γλωσσών, η χρήση του υπολογιστή μέχρι τη δεκαετία του ΄80 ήταν γενικά πολύ περιορισμένη και τα θετικά αποτελέσματα λιγοστά.

Από τη δεκαετία του ΄90 μέχρι σήμερα παρατηρούμε μια σημαντική στροφή στο ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών ξένων γλωσσών για τη χρήση της νέας τεχνολογίας, η οποία συνοδεύτηκε τόσο από την τεράστια ανάπτυξη της τεχνολογίας των πολυμέσων όσο και από την ανάπτυξη εκπαιδευτικού λογισμικού. Η σύνδεση της τεχνολογίας των υπολογιστών και των τηλεπικοινωνιών παρέχει σήμερα τη δυνατότητα ανάπτυξης τόσο των επιμέρους γλωσσικών δεξιοτήτων (ακρόαση, ομιλία, ανάγνωση και γραφή) όσο και της διαπολιτισμικής επικοινωνίας των μαθητών. Ειδικότερα, η ενσωμάτωση των υπηρεσιών του διαδικτύου (Internet) και του Παγκόσμιου Ιστού (World Wide Web) ως εκπαιδευτικού μέσου και πηγής αναζήτησης αυθεντικού υλικού, δίνει μια νέα διάσταση στη γλωσσική αγωγή και στην καλλιέργεια της διαπολιτισμικής συνειδητότητας (Leh 1999).

Στην παρούσα εισήγηση θα παρουσιάσω μια διαπολιτισμική προσέγγιση στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας με τη χρήση των νέων τεχνολογιών και ειδικότερα μέσω των ηλεκτρονικών εφημερίδων. Μέσα από τη χρήση, για παράδειγμα, ελληνικών ηλεκτρονικών εφημερίδων, οι οποίες αποτελούν μια γρήγορη και καθημερινή πηγή πληροφόρησης για ότι συμβαίνει στην Ελλάδα, στην ελληνική διασπορά και στον κόσμο γενικότερα, δίνεται η δυνατότητα στον ομογενή/αλλογενή μαθητή να βελτιώσει το λεξιλόγιό του, να αναπτύξει ικανότητες γραφής καθώς και τη διαπολιτισμική του συνειδητότητα. Είναι σημαντικό να αναπτυχθούν εκείνες οι δεξιότητες στους εκπαιδευτικούς που θα τους καταστήσουν ικανούς να ενσωματώνουν τη διαπολιτισμική διάσταση στη διδασκαλία τους.

Διαπολιτισμική συνειδητότητα και νέες τεχνολογίες

Η γλώσσα, εκτός από όργανο επικοινωνίας, είναι επίσης φορέας ταυτότητας μέσω της οποίας μοιραζόμαστε αξίες, στάσεις, δεξιότητες και συμπεριφορές. Ξεκινώντας από την παραδοχή ότι οι γλώσσες διευρύνουν τους ορίζοντες των ανθρώπων, θα πρέπει να τις θεωρήσουμε ως το ιδανικό μέσο για να κατανοήσουμε άλλες κουλτούρες και χώρες, να δούμε άλλες οπτικές γωνίες (O’ Shaughnessy 1994· Byram 1989). Μέσα από τη διδασκαλία της γλώσσας είναι δυνατό να προωθήσουμε την ειρήνη και να εξαλείψουμε στερεότυπα και προκαταλήψεις. Η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας είναι κατάλληλη για να ευαισθητοποιήσει πολιτισμικά τους μαθητές, να αποκτήσουν αρχικά γνώση της δικής τους πολιτισμικής ταυτότητας και στη συνέχεια των άλλων, να εντοπίσουν τις διαφορές και τις ομοιότητες που υπάρχουν με στόχο μια επιτυχημένη διαπολιτισμική επικοινωνία (Willems 1996).

Η έννοια της διαπολιτισμικής ικανότητας αναπτύχθηκε στα τέλη του 1980 ως μια προσπάθεια να οριστεί μια νέα προσέγγιση στη διδασκαλία των ξένων γλωσσών. Η έννοια της διαπολιτισμικής ικανότητας βασίζεται στην ιδέα ότι εκτός από τη γλωσσική γνώση είναι σημαντικό να είναι ικανός κανείς να διακρίνει τις κύριες διαφορές ανάμεσα στα διάφορα πολιτισμικά συστήματα και τα πρότυπα επικοινωνίας. Με άλλα λόγια, η απόκτηση της διαπολιτισμικής ικανότητας, γενικότερα, είναι μια διαδικασία κοινωνικοποίησης στην οποία η ήδη υπάρχουσα γνωστική δομή του μαθητή επεκτείνεται με τη γνώση μιας καινούργιας γλώσσας καθώς και της πολιτισμικής της διάστασης (Byram 1989, 1997). Η διαλεκτική σχέση μεταξύ της γλώσσας και του πολιτισμού (τοπικού, εθνικού και παγκόσμιου) σε συνδυασμό με την πλαισίωση κοινωνικών θεμάτων πλανητικής ή οικουμενικής διάστασης αποτελεί μια σημαντική συνιστώσα τόσο για την ανάπτυξη γλωσσικού υλικού όσο και για τη διδακτική/μαθησιακή γλωσσική διαδικασία (Κωστούλα-Μακράκη & Μακράκης 1999).

Οι Cullen & Sato (2000) βασιζόμενοι στον Oxford (1994) περιγράφουν τις πολλές πλευρές του πολιτισμού που πρέπει να διδάξουμε στους μαθητές μιας ξένης γλώσσας. Θα πρέπει, όμως, να είμαστε προσεκτικοί να μην παρουσιάζουμε τον πολιτισμό ως κάτι μονολιθικό, ούτε να διδάσκουμε μόνο τις ευχάριστες πλευρές του. Οι δραστηριότητες και το υλικό θα πρέπει να απεικονίζουν τις διάφορες πλευρές και εκφάνσεις του πολιτισμού. Είναι λοιπόν σημαντικό να βρούμε τις ενδιαφέρουσες πλευρές του πολιτισμού και να τις παρουσιάσουμε με τέτοιο τρόπο ώστε να ενθαρρύνουμε τους μαθητές να εμπλακούν άμεσα στη μαθησιακή διαδικασία. Είναι γνωστό ότι οι μαθητές μαθαίνουν καλύτερα σε ομάδες, ιδιαίτερα στη γλωσσική διδασκαλία.

Το διαδίκτυο, όπως έχει αναπτυχθεί κατά τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο επιτρέπει την επικοινωνία, αλλά επίσης παρέχει μια ανεξάντλητη πηγή για τους εκπαιδευτικούς να ερευνήσουν και να χρησιμοποιήσουν αυθεντικό και σύγχρονο υλικό για τη γλωσσική διδασκαλία. Γενικά, με τη χρήση των εργαλείων που παρέχονται μέσα από το διαδίκτυο οι μαθητές συμμετέχουν ενεργά σε ένα ζωντανό και αυθεντικό μαθησιακό περιβάλλον.

Μια διδακτική παρέμβαση

Στη συνέχεια θα παρουσιάσω μια διδακτική παρέμβαση χρησιμοποιώντας τις ηλετρονικές εφημερίδες μέσα από το διαδίκτυο.

Οι ηλεκτρονικές εφημερίδες, εκτός από πηγή πληροφόρησης για ότι συμβαίνει στον κόσμο ταυτόχρονα δίνουν τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να αξιοποιήσει το υλικό αυτό για να βελτιώσει το λεξιλόγιο των μαθητών του, τις ικανότητες γραφής τους καθώς και να καλλιεργήσει τη διαπολιτισμική τους συνειδητότητα. (βλ. Krajka & Mickiewicz 2000). Στη συγκεκριμένη περίπτωση, δίνουμε κάποια παραδείγματα ελληνικών ηλεκτρονικών εφημερίδων, οι οποίες αποτελούν μια γρήγορη και πρόσφατη πηγή πληροφόρησης για ότι συμβαίνει στην Ελλάδα, στην ελληνική διασπορά και στον κόσμο γενικότερα.

Μία προσέγγιση, όσον αφορά τη χρήση των ηλεκτρονικών εφημερίδων, αναφέρεται σε ένα αυτόνομο, μενονωμένο κείμενο όπου ο εκπαιδευτικός αφού επιλέξει το καταλληλότερο και το αποθηκεύσει σε δισκέτα, θα μπορούσε να το χρησιμοποιήσει με διάφορες δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα:

· να σβήσει μερικές από τις λέξεις και να αφήσει τους μαθητές να συμπληρώσουν τα κενά,

· να σβήσει την πρώτη πρόταση από κάθε παράγραφο και να ζητήσει από τους μαθητές, αφού τις παραθέσει ανακατεμένες, να τις βάλουν στη σωστή σειρά του κειμένου,

· να υπογραμμίσει μερικές λέξεις στο κείμενο και να αφήσει τους μαθητές να συμπεράνουν το νόημά τους από τα συμφραζόμενα,

· να επιλέξουν το κατάλληλο συνώνυμο από αυτά που τους δίνονται,

· να ανακατέψει τις παραγράφους και να αφήσει τους μαθητές να τις βάλουν στη σωστή σειρά.

Μία άλλη προσέγγιση, αφορά τη χρήση των ηλεκτρονικών εφημερίδων ως παράλληλα κείμενα, τα οποία, μπορεί να αναφέρονται σε κάποιο κοινωνικό πρόβλημα παγκόσμιας διάστασης, όπως είναι για παράδειγμα, ο ρατσισμός. Οι δραστηριότητες που θα μπορούσαν να τα συνοδεύουν αφορούν την ανεύρεση κοινών σημείων ή επιχειρημάτων όσον αφορά το κύριο θέμα, την προοπτική και την προθετικότητα του συγγραφέα σε κάθε κείμενο, τη χρονολογική τοποθέτησή τους καθώς και τη σύγκριση κάποιων γλωσσικών στοιχείων στα επιμέρους κείμενα.

Δραστηριότητα

Ας δούμε ένα παράδειγμα. Ο εκπαιδευτικός θα μπορούσε να επιλέξει διάφορα κείμενα που αφορούν, για παράδειγμα, την έννοια του ρατσισμού, και στη συνέχεια να διατυπώσει ερωτήματα και ασκήσεις ή εργασίες.

Κείμενα

1. Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης των Φυλετικών Διακρίσεων είναι η σημερινή, σε ανάμνηση του μακελειού στη Νότια Αφρική όπου η Αστυνομία πυροβόλησε και σκότωσε 69 άτομα κατά τη διάρκεια μιας ειρηνικής διαδήλωσης το 1960. Ημέρα που εξελίχθηκε ως επέτειος κατά του ρατσισμού (Ελευθεροτυπία, 21/3/2001).

2. Κόφι Ανάν: Στις εθνικές μειονότητες αφιερώνει κυρίως το μήνυμά του ο γ.γ. του ΟΗΕ Κόφι Ανάν, δηλώνοντας πως "είναι μία μέρα στοχασμού για τις προκλήσεις που απέμειναν και δέσμευσης για να τις ξεπεράσουμε" (Ελευθεροτυπία, 21/3/2001).

3. Ο κ. Ανάν τόνισε πως "οι ρατσιστικές μορφές μισαλλοδοξίας είναι λιγότερο ορατές από το απαρτχάιντ, αλλά όχι λιγότερο δόλιες. Σ' ολόκληρο τον κόσμο, πρόσφυγες και άτομα που ζητούν πολιτικό άσυλο εξακολουθούν να υποφέρουν από την ταπείνωση της φυλετικής διάκρισης. Οι εθνικές μειονότητες εξακολουθούν να είναι δυσανάλογα φτωχές, δυσανάλογα επηρεασμένες από την ανεργία και δυσανάλογα μορφωμένες από τις κυρίαρχες ομάδες. Δεν εκπροσωπούνται επαρκώς στις πολιτικές δομές ενώ υποεκπροσωπούνται στις φυλακές. ΄Εχουν μικρότερη πρόσβαση στο σύστημα υγείας, και συνεπώς, μικρότερο προσδόκιμο ζωής" (Ελευθεροτυπία, 21/3/2001).

4. Ο ρατσισμός μοιάζει με φάντασμα. Δεν τον βλέπουμε ακόμη και όταν πλανάται από πάνω μας, όμως τον φοβόμαστε και τον ξορκίζουμε λέγοντας ότι δεν έχει καμία θέση στον δικό μας κόσμο. Και είναι αλήθεια ότι, για την ελληνική κοινωνία τουλάχιστον, η ίδια η έννοια του ρατσισμού ήταν ξένη και άγνωστη πριν από λίγα χρόνια. Και ακόμη και σήμερα, παρόλο που συζητείται στον κοινωνικό μας περίγυρο, την αντιμετωπίζουμε με τον τρόπο που "επιβάλλει" το περιεχόμενό της: ως ξένη (Μανώλης Πιμπλής, Τα Νέα, 15/5/2000).

5. Θεωρεί [ο συγγραφέας του βιβλίου που παρουσιάζουμε] ότι η Ευρώπη χρειάζεται σήμερα "έναν νέο πολιτικό Διαφωτισμό, απελευθερωμένο από τις ταξικές αγκυλώσεις της αστικής κοινωνίας. ΄Εναν ορθολογικό ουμανισμό χωρίς ευρωκεντρικές παρωπίδες, που θα αντανακλά τις ανάγκες της ανθρωπότητας στο συνολό της και δεν θα καταδικάζει δισεκατομμύρια ανθρώπων του Πλανήτη μας στην πείνα και την εξαθλίωση, χάριν της μονομερούς προώθησης του τεχνικού πολιτισμού που στερείται οραμάτων και αξιών". Στο βιβλίο αυτό ο Ζήσης Παπαδημητρίου ξεκινάει από τη διαπραγμάτευση βασικών εννοιών όπως η φυλή και ο ρατσισμός και προχωράει στην ιστορική επισκόπηση του φαινομένου καταγράφοντας τις πρόδρομες μορφές και τις κυριότερες μεταμφιέσεις του στη διαδρομή του χρόνου: από τους "μιαρούς" στο ινδικό σύστημα της κάστας και το αίσθημα της πολιτιστικής υπεροχής των Ελλήνων στην αρχαιότητα μέχρι το σύγχρονο επιστημονικό ρατσισμό και τη διαπραγμάτευση του φαινομένου μέτρησης της ευφυ?ας με το δείκτη νοημοσύνης IQ (Μανώλης Πιμπλής, Τα Νέα, 15/5/2000).

6. "Με τη μαζική είσοδο οικονομικών και πολιτικών προσφύγων από το 1989 και μετά, η Ελλάδα μετατράπηκε από χώρα προέλευσης σε χώρα υποδοχής μεταναστών, γεγονός που επέδρασε καταλυτικά στη συμπεριφορά των Ελλήνων απέναντι στους ξένους (Μανώλης Πιμπλής, Τα Νέα, 15/5/2000).

7. Το γεγονός ότι δεν υπήρξαν στο παρελθόν φαινόμενα ρατσισμού στη χώρα μας δεν οφείλεται βέβαια, όπως ορισμένοι αρέσκονται να πιστεύουν, στον εγγενή αντιρατσισμό των Ελλήνων, αλλά στην εξάλειψη εξωτερικών ερεθισμάτων. ΄Οσο οι ξένοι επισκέπτονταν την Ελλάδα με την ιδιότητα του τουρίστα, προερχόμενοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία από τις ευημερούσες χώρες της Δύσης, όχι μόνο ήταν ευπρόσδεκτοι αλλά και αποτελούσαν αντικείμενο θαυμασμού, καθώς η πλειονότητα των Ελλήνων ζούσε ακόμη κάτω από συνθήκες φτώχειας, ενώ δεν ήταν λίγοι εκείνοι που θεωρούσαν τους Ευρωπαίους "ανώτερους" και ήθελαν να τους μιμηθούν. Η σχέση των Ελλήνων με τους ξένους άλλαξε άρδην με την άφιξη των μεταναστών από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες και κυρίως από τη γειτονική Αλβανία. Τελευταία, τα πράγματα φαίνεται να αντιστρέφονται: στη συνείδηση πολλών Ελλήνων το αίσθημα "κατωτερότητας" σε σχέση με τους Ευρωπαίους τείνει να αντικατασταθεί από το αίσθημα "ανωτερότητας" απέναντι στους μετανάστες (Μανώλης Πιμπλής, Τα Νέα, 15/5/2000).

8. Μοχάμεντ 23 ετών από το Πακιστάν. Εργάτης. "Είμαι δύο χρόνια στην Ελλάδα. Δεν περνάω καθόλου καλά, δυσκολεύομαι πάρα πολύ οικονομικά. Θέλω να πάω στη Νέα Υόρκη να βρω τον έναν αδελφό μου. Εκεί νομίζω ότι είναι καλύτερα τα πράγματα. Εξάλλου δεν θέλω να δουλεύω, θέλω να σπουδάσω. Θα πάω να σπουδάσω κομπιούτερ στην Αμερική. Οι ΄Ελληνες δεν είναι όλοι κακοί, έχω και πολλούς φίλους. Οι εργοδότες πάντως είναι σκληροί και άδικοι με τους ξένους εργάτες. Μας δίνουν λιγότερο μεροκάματο. Εγώ δούλευα 14 μήνες στη λαχαναγορά και δεν μου κολλούσαν ούτε ένσημα ούτε τίποτε. Αν το έκαναν και όλα ήταν εντάξει, θα ήθελα να μείνω στην Ελλάδα. Υπήρξαν και άλλες φορές που με εκμεταλλεύτηκαν επειδή είμαι ξένος: ένας ταξιτζής με πήγε στο αεροδρόμιο, το ταξίμετρο έγραφε 2.000, του έδωσα δεκαχίλιαρο, μου κράτησε 6.000 και προτού προλάβω να αντιδράσω έφυγε" (Γαλάτεια Λασκαράκη, Το Βήμα, 9/7/2000).

΄Οσον αφορά τα παραπάνω κείμενα θα μπορούσαν να τεθούν οι εξής ερωτήσεις:

· Ποιον ορισμό θα δίνατε στην έννοια του ρατσισμού;

· Με ποιες μορφές μπορεί να εκδηλωθεί ο ρατσισμός;

· Ποια η στάση των Ελλήνων απέναντι στους ξένους γενικά και πώς διαφοροποιείται ανάλογα με την εθνικότητά τους;

· Σύμφωνα με την εμπειρία σας, ποια είναι η στάση απέναντι στους ξένους στη χώρα που ζείτε;

· Πώς διαφοροποιείται το ύφος του κάθε κειμένου και ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του;

΄Εχοντας ως σημείο αναφοράς τα παραπάνω κείμενα, μία άλλη άσκηση θα μπορούσε να είναι η εξής: Ο εκπαιδευτικός θα μπορούσε να ζητήσει από τους μαθητές του να σημειώσουν ποιες από τις παρακάτω προτάσεις νομίζουν ότι αποτελούν ένα παράδειγμα ρατσισμού.

1. Είναι λογικό οι αμοιβές των μεταναστών να είναι χαμηλότερες από τις αντίστοιχες των ντόπιων κατοίκων.

2. Τα παιδιά των ξένων μεταναστών θα πρέπει να παρακολουθούν ξεχωριστά σχολεία.

3. Το πρόβλημα της ανεργίας εντείνεται λόγω της εισόδου των αλλοδαπών στην Ελλάδα.

4. Διερύνεται ο πολιτισμικός μας ορίζοντας χάρι στην ύπαρξη διαφορετικών εθνογλωσσικών ομάδων.

5. Μια οικογένεια Ρώσων εγκαταστάθηκε στη γειτονιά μας.

6. Τα σχολικά εγχειρίδια παρουσιάζουν την Αφρική και τους κατοίκους της ως άγριους, πρωτόγονους και υπανάπτυκτους.

Σε μια τέτοια άσκηση ο εκπαιδευτικός θα μπορούσε να ζητήσει από τους μαθητές να δουλέψουν σε ζευγάρια ή σε ομάδες για να την απαντήσουν. Θα βασιστούν στα κείμενα που έχουν και στις προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες τους. Αυτό που μας ενδιαφέρει, πέρα από το να βρουν οι μαθητές τη σωστή απάντηση, είναι το γεγονός ότι οι απαντήσεις μπορούν να δώσουν το έναυσμα για περαιτέρω συζήτηση στα πλαίσια της διαπολιτισμικής προσέγγισης. Για παράδειγμα, η πρόταση 1, μπορεί να συνδεθεί με τη φράση του κειμένου 8 “Οι εργοδότες πάντως είναι σκληροί και άδικοι με τους ξένους εργάτες. Μας δίνουν λιγότερο μεροκάματο. Εγώ δούλευα 14 μήνες στη λαχαναγορά και δεν μου κολλούσαν ούτε ένσημα ούτε τίποτε”, ενώ σύνδεση μπορεί να γίνει και με την πρόταση 3 όπου πολλοί θεωρούν ότι το πρόβλημα της ανεργίας εντείνεται από την παρουσία των ξένων. ΄Οπως, όμως, σημειώνει ο Κόφι Ανάν στο 3ο απόσπασμα “[ο]ι εθνικές μειονότητες εξακολουθούν να είναι δυσανάλογα φτωχές, δυσανάλογα επηρεασμένες από την ανεργία και δυσανάλογα μορφωμένες από τις κυρίαρχες ομάδες”. Η πρόταση 2 μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα για μια συζήτηση γύρω από τις διάφορες μορφές εκπαίδευσης των παιδιών που ανήκουν σε μειονότητες, υπογραμμίζοντας ότι οι διαφορετικοί τύποι προγραμμάτων εκπαίδευσης αντανακλούν διαφορετικούς στόχους και πολιτικές τις οποίες εφαρμόζει το κράτος απέναντι στις μειονότητες (βλ. διαχωρισμός, αφομοίωση, ενσωμάτωση). Η συγκεκριμένη πρόταση εκφράζει ρητά την έννοια του “διαχωρισμού”, όπου ο κοινωνικός στόχος είναι να προετοιμάσει τους αλλοδαπούς μαθητές για τον επαναπατρισμό τους όταν η εργασία των γονιών τους δεν θα είναι πια αναγκαία, ή να τους κρατήσει έξω από τα οφέλη της κοινωνίας, στις κατώτερες θέσεις εργασίας, και χωρίς ουσιαστική ενσωμάτωση στην χώρα υποδοχής. Η πρόταση 4 αποτελεί ένα καλό παράδειγμα για να αναφερθούμε στα σύγχρονα μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα που μετατρέπουν τις κοινωνίες σε πολυπολιτισμικές. Σε αυτό το πλαίσιο μπορούν να αναφερθούν τα θετικά που μπορούν να προκύψουν από τη συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών. Συνδέεται επίσης με την 5η πρόταση. Ενώ η τελευταία πρόταση μας δίνει τη δυνατότητα να συζητήσουμε την έννοια των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων, τη δημιουργία τους αλλά και τρόπους εξάλειψής τους. Είναι γνωστό ότι η εξάλειψη στερεοτυπικών και ρατσιστικών αντιλήψεων μπορεί να επιτευχθεί μέσω κατάλληλων κοινωνικών και εκπαιδευτικών παρεμβάσεων (βλ. αντιρατστική εκπαίδευση).

Αντί επιλόγου

Στην παρούσα εισήγηση παρουσιάσαμε τη χρήση των ηλεκτρονικών εφημερίδων για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας με στόχο την καλλιέργεια της διαπολιτισμικής συνειδητότητας των μαθητών. Ειδικότερα, οι εκπαιδευτικοί θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν τις ηλεκτρονικές εφημερίδες προκειμένου οι μαθητές:

· Να κατανοούν και να είναι σε θέση να εξηγούν πώς οι διαφορές που παρουσιάζονται ανάμεσα στις διαφορετικές ομάδες βασίζονται σε ιστορικούς, κοινωνικούς, κλιματολογικούς και πολιτισμικούς παράγοντες.

· Να μάθουν να μην απορρίπτουν το διαφορετικό και ότι δεν προσαρμόζεται στις στενές κατηγορίες της δικής τους θέασης του κόσμου.

· Να μάθουν να εκτιμούν και να σέβονται την πολυμορφία.

Βιβλιογραφία

Byram, M. (1989). Intercultural education and foreign language teaching. World Studies Journal, Vol. 7, No. 2, 4-7.

Byram, M. (1997). Teaching and Assessing Intercultural Communicative Competence. Clevedon: Multilingual Matters.

Cullen, B. & Sato, K. (2000). Practical tecqniques for teaching culture in the EFL classroom. The Internet TESL Journal, Vol. VI, No. 12 December 2000. http://iteslj.org/

Κrajka, J. & Mickiewicz, A. (2000). Some possibilities for using on-line newspapers in ESL classroom. The Internet TESL Journal, Vol. VI, No. 4 April 2000. Http://iteslj.org/

Kramsch, C. (1993). Language study as border study: Experiencing difference. European Journal of Education, Vol. 28, No. 3, 349-358.

Κωστούλα-Μακράκη, Ν & Μακράκης, Β. (1999). Θεωρητικές προσεγγίσεις στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας σε ένα υπερμεσικό περιβάλλον. Στο Μ. Δαμανάκης & Θ. Μιχελακάκη (επιμ.) Πρακτικά Πανελλήνιου-Πανομογενειακού Συνεδρίου "Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση στο Εξωτερικό". Ρέθυμνο: Ε.ΔΙΑ.Μ.ΜΕ. (227-243).

Leh, A. (1999). A learning environment with computer-based technology for foreign language learners. Journal of Information Technology for Teacher Education, Vol. 8, No.2, 149-164.

O’Shaughnessy, M. (1994). Development education and the teaching of modern languages. Στο A. Osler (επιμ.) Development Education. Global Perspectives in the Curriculum. London: Cassell.

Willems, G. M. (1996). Οι στρατηγικές ικανότητες στη διαπολιτισμική επικοινωνία. Στο Π. Καλογιαννάκη & Β. Μακράκης (επιμ.) Ευρώπη και Εκπαίδευση. Τάσεις και Προοπτικές. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη (150-182).