Το πρόβλημα της αξιολόγησης των προγραμμάτων σπουδών των ΑΕΙ: Η περίπτωση ενός Παιδαγωγικού Τμήματος

 

 

Της Αναστασίας Παμουκτσόγλου,

 Δρ. Παρέδρου του  Π.Ι.  &

της Αποστολίας Αϊβαλιώτου,

Φοιτήτριας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

 

 

Περίληψη

H εργασία προσπαθεί να αποτιμήσει το περιεχόμενο του προγράμματος σπουδών του Παιδαγωγικού Τμήματος Ειδικής Αγωγής και την ανταπόκρισή του στο σώμα των φοιτητών του. Επιπλέον επιχειρεί να ανιχνεύσει τις τάσεις, τις προσδοκίες και απόψεις των δευτεροετών φοιτητών, καθώς οι αυτοί κατακλύζονται από ένα πλήθος πληροφοριών και σχέσεων και πρέπει αφενός να έχουν αίσθηση της ταυτότητάς τους και αφετέρου να «αποδεχθούν» ότι στην ουσία η επιστήμη ή το πανεπιστήμιο συνιστά μια «κλειστή» κοινωνία, η οποία καλείται να τους προετοιμάσει να βιώσουν μια πραγματικότητα σε διαρκή επαναπροσδιορισμό, μια συνεχώς αλληλοεξαρτώμενη και μεταβαλλόμενη εκπαιδευτική κοινότητα, αποδεχόμενοι την ετερότητα και εργαζόμενοι συνεργατικά, καθώς απευθύνονται σε ευαίσθητες ομάδες μαθητών.

 

Εισαγωγικά

Το Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (Π.Τ.Ε.Α.), ιδρύθηκε το 1993 στο Βόλο και η δραστηριότητα του άρχισε το Σεπτέμβριο του 1998. Το Τμήμα αποτελεί το πρώτο αυτοτελές Πανεπιστημιακό Τμήμα, που καλύπτει το τεράστιο κενό του ευαίσθητου χώρου της Ειδικής Αγωγής και αποτελεί την έμπρακτη απόδειξη του ενδιαφέροντος της Πολιτείας, γι’ αυτόν τον ιδιαίτερα ευαίσθητο και απαιτητικό χώρο.

Η ανάπτυξη και η οργάνωση της Ειδικής Αγωγής είναι εξαιρετικής σημασίας, αν λάβουμε υπόψη ότι υπάρχουν περίπου 180.000 παιδιά με σωματικές ή ψυχοπνευματικές αναπηρίες και μαθησιακές δυσκολίες. Από αυτά μόνο το 16% απολαμβάνει οργανωμένη και επιστημονικά ενδεδειγμένη βοήθεια και υποστήριξη. Η κοινωνική ευαισθησία προς το παιδί με ιδιαίτερες ανάγκες ή ικανότητες, όπως συνηθίζουμε τα τελευταία χρόνια να λέμε, δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως «φιλανθρωπία», αλλά να λειτουργεί ως στάση ζωής που επιβάλλει επιστημονική αναζήτηση και αντιμετώπιση.

Ουσιαστικά το Τμήμα Ειδικής Αγωγής στοχεύει στη κατάρτιση Ειδικών Επιστημόνων (το τρέχον ακαδ. Έτος ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους 31 φοιτητές του), που θα ασχοληθούν με την εκπαίδευση των ατόμων με εκ γενετής, επίκτητες, μόνιμες ή παροδικές σωματικές, αισθητηριακές και ψυχοπνευματικές αναπηρίες ή μαθησιακές δυσκολίες, που δεν τους επιτρέπουν να ακολουθήσουν το ρυθμό και τον τρόπο της σχολικής εκπαίδευσης των άλλων παιδιών.

Ειδικότερα οι στόχοι του Τμήματος διαμορφώνονται ως εξής:

1.      Να παράγει και να επιμορφώνει το αναγκαίο εξειδικευμένο προσωπικό που χρειάζεται η χώρα μας για να ανταποκριθεί στο χρέος της απέναντι στα παιδιά με ειδικές ανάγκες.

2.      Να εξασφαλίζει ίσες ευκαιρίες εκπαίδευσης στα παιδιά με ειδικές ανάγκες, μέσα από την άρτια επιστημονική κατάρτιση και εξειδίκευση των εκπαιδευτικών, σύμφωνα με τις επιταγές της σύγχρονης επιστήμης.

3.        Να καλλιεργεί και να προάγει την επιστημονική έρευνα και γνώση στο χώρο της Ειδικής Αγωγής με την ακαδημαϊκή και εφαρμοσμένη διδασκαλία και έρευνα στη χώρα μας.

 

Η προβληματική της έρευνας

Ο προβληματισμός μας για το πως οι σκοποί του Τμήματος μπορούν να υλοποιηθούν μέσα από το περιεχόμενο του Προγράμματος Σπουδών, μας οδήγησε στην αποτίμηση των χαρακτηριστικών του και τη διερεύνηση του ρόλου του στις αποφάσεις τους και τη στάση και τις προσδοκίες τους όσον αφορά την εκπαίδευση των ατόμων με ειδικές ανάγκες και ικανότητες και τις αντιλήψεις τους για την προοπτική του πτυχίου τους στην αγορά εργασίας.

Άλλωστε τα προγράμματα σπουδών λειτουργούν στο πλαίσιο μιας σειρά παραδοχών για τη κοινωνία και την επιστήμη, συνδεδεμένα άρρηκτα με την κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική αποδοχή μιας κοινωνίας. Εξαιτίας αυτού ο ρόλος τους και ειδικότερα το περιεχόμενό τους καθίσταται κρίσιμο για την ανάπτυξη, την παραγωγή και την αναπαραγωγή των θεσμών και την ιδεολογία καθώς συνδέονται άμεσα με την σύζευξη του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον.

Ειδικότερα το πρόγραμμα σπουδών του Παιδαγωγικού Τμήματος Ειδικής Αγωγής θα πρέπει να στηρίζεται σε σύγχρονες προσεγγίσεις, οι οποίες ανταποκρίνονται σε εξειδικευμένες ανάγκες όλων των φοιτητών του και κατ΄ επέκταση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, που απευθύνεται στις ομάδες με ιδιαιτερότητες.

Εξαιτίας του ότι το Π.Τ.Ε.Α. είναι εξαιρετικά νέο και το Πρόγραμμα Σπουδών του υπόκειται συνεχείς τροποποιήσεις, για τη μελέτη μας επιλέξαμε το ισχύον πρόγραμμα των ακαδ. Ετών 2000 - 2002.

Τα μαθήματα του Τμήματος της Ειδικής Αγωγής περιλαμβάνουν πολλές κατηγορίες όπως:

·              Παιδαγωγικά μαθήματα

·              Μαθήματα Ψυχολογίας

·              Μαθήματα που αφορούν το τομέα της Ειδικής Αγωγής

·              Περιβαλλοντικά μαθήματα

·              Μαθήματα Ιατρικής

·              Μαθήματα Νευροβιολογίας.

Όλες αυτές οι κατηγορίες μαθημάτων έχουν ως κοινό σκοπό, να προετοιμάσουν, να εκπαιδεύσουν, και να πληροφορήσουν τον μελλοντικό Ειδικό Παιδαγωγό για το αντικείμενο της Ειδικής Αγωγής, έτσι ώστε να μάθει, να ευαισθητοποιηθεί, να κατανοήσει, το αντικείμενο της Ειδικής Αγωγής.

Το Π.Σ. περιλαμβάνει μαθήματα και δραστηριότητες που κατανεμημένες σε οκτώ εξάμηνα και παρέχει δύο κατευθύνσεις: α) κατεύθυνση με πτυχίο Ειδικής Αγωγής Νηπιαγωγού και β) κατεύθυνση με πτυχίο Ειδικής Αγωγής Δασκάλου. Στο τέταρτο έτος υποχρεούνται οι φοιτητές να παρακολουθήσουν τα μαθήματα μία από τις εμφάσεις που λειτουργούν (μαθησιακές δυσκολίες, αυτισμός, νοητική υστέρηση, προβλήματα ακοής)

Οι παρακάτω πίνακες περιέχουν τα Υποχρεωτικά μαθήματα, και τα μαθήματα Επιλογής, που διδάχτηκαν οι φοιτητές του Παιδαγωγικού Τμήματος της Ειδικής Αγωγής κατά τα ακαδ. έτη 2000-2001 και 2001-2002.

Παιδαγωγικό τμήμα Εδικής Αγωγής

Ακαδημαϊκό έτος 2000-2001

Εξάμηνο 1ο

Εισαγωγή στην Εδική Αγωγή (Υ)

Νεότερη Ιστορία 1 (Ε)

Εισαγωγή στην Ψυχολογία (Υ)

Εκπαίδευση και Φύλο (Ε)

Εισαγωγή στη Νευροψυχολογία (Υ)

Εξελικτική Νευροβιολογία  (Ε)

Ψυχοφυσιολογία του παιδιού (Υ)

Σεμινάριο πρακτικών ασκήσεων στην Νευροψυχολογία του παιδιού (Ε)

Εισαγωγή στη Γλωσσολογία (Υ)

Ξένη Γλώσσα 1 (Ε)

Εισαγωγή στις επιστήμες της Αγωγής (Υ)

 

             

Εξάμηνο 2ο

Γνωστική Ψυχολογία (Υ)

 Διαπολιτισμική Εκπαίδευση (Ε)

Λειτουργική Νευροανατομία (Υ)

 Σχολική Υγιεινή (Ε)

Νεοελληνική Γλώσσα (Υ)

Μέθοδοι αξιολόγησης στην Νευροψυχολογία (Ε)

Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης (Υ)

 Μουσική Αγωγή 1 (Ε)

Μεθοδολογία Έρευνας στις Επιστήμες της Συμπεριφοράς (Υ)

Ιστορική Εξέλιξη της Ειδικής Αγωγής (Ε)

Μορφολογία Σώματος και Κινητική Ανάπτυξη (Υ)

Ξένη Γλώσσα 1 (Ε)

 

Παιδαγωγική Ψυχολογία 1 (Ε)

 

                                 Ακαδημαϊκό Έτος 2001-2002

 

Εξάμηνο 1ο

Εισαγωγή στην Εδική Αγωγή (Υ)

Κοινωνική Ψυχολογία (Ε)

Αισθητική Αγωγή 1 (Υ)

Ευρωπαική διάσταση στην εκπαίδευση Ι (Ε)

Μουσική και Ψυχοκινητική Αγωγή (Υ)

Ξένη Γλώσσα 1 (Ε)

Βιολογικές βάσεις της ανάπτυξης (Υ)

 

Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής(Υ)

 

Εξελικτική Ψυχολογία (Υ)

 

Αγωγή υγείας (Ε)

 

  

 

Εξάμηνο 2ο

Εκπαιδευτική Ψυχολογία (Υ)

Οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης (Ε)

Ψυχοφυσιολογία (Υ)

Εισαγωγή στους Η/Υ και εφαρμογές στην εκπαίδευση (Ε)

Αισθητική Αγωγή 2  (Υ)

Ξένη Γλώσσα 2 (Ε)

Εισαγωγή στη Γλωσσολογία (Υ)

 

Μεθοδολογία Έρευνας 1 (Υ)

 

Γενικές αρχές  διδακτικής (Υ)

 

Μουσειακή Εκπαίδευση (Ε)

 

  

 

Εξάμηνο 3ο

Παιδική Λογοτεχνία  (Υ)

Πληροφορική στην εκπαίδευση (Ε)

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση  (Υ)

Παιδιατρική   (Ε)

Κλινική Νευροψυχολογία του παιδιού (Υ)

Ξένη Γλώσσα 3 (Ε)

Προβλήματα παιδιών με ειδικές ανάγκες (Υ)

Πρακτική άσκηση στο εργαστήριο νευροψυχολογίας (Ε)

Στατιστική στις επιστήμες της συμπεριφοράς (Υ)

 

Κλινική ψυχολογία: ψυχολογικά προβλήματα παιδιών  (Υ)

 

Μουσική στην Ειδική Αγωγή  (Ε)

 

 

Το δείγμα της έρευνας

 

Το δείγμα της έρευνας αποτελείται από φοιτητές του Α΄ και Β΄ έτους του Π.Τ.Ε.Α., οι οποίοι φοιτούσαν κατά τα ακαδ. έτη 2000-2001 και 2001-2002. Το δείγμα αποτελείται από δυο ομάδες, καθώς αυτοί έχουν διδαχθεί  διαφορετικά μαθήματα στα πρώτα εξάμηνα σπουδών τους.

Το δείγμα μας αποτέλεσαν περίπου το 10% του συνόλου των φοιτητών του Π.Τ.Ε.Α. ή το 21% των φοιτητών του Α΄ και του Β΄ έτους (38 φοιτητές), εκ των οποίων το 16% (15) από το 1ο έτος και το 24% (23) από το 2ο έτος σπουδών του Τμήματος Ειδικής Αγωγής.

 

Σκοπός της έρευνας

Ο σκοπός της έρευνας δεν είναι να αποτιμήσουμε το πρόγραμμα σπουδών, τους διδάσκοντες ή τα διδασκόμενα γνωστικά αντικείμενα αλλά να καταγράφουμε, σε πιλοτικό στάδιο και να προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε τις απόψεις των φοιτητών για το πρόγραμμα σπουδών, όπως το διδάχθηκαν τα πρώτα εξάμηνα των σπουδών στο Π.Τ.Ε.Α., το κατά πόσον το Π.Σ. ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους, τα ενδιαφέροντά τους ή κατά πόσον το εκτιμούν ως άμεσα ανταποκρινόμενο στην σύνδεσή τους με τον τομέα της Ειδικής Αγωγής.

 

 

1. Στο γενικό ερώτημα: «Ποιο από τα υποχρεωτικά μαθήματα του 1ου εξαμήνου εκτιμάται ως πιο ενδιαφέρον», οι φοιτητές απάντησαν:

Οι του 1ου έτους: Το 40% την Εισαγωγή στην Ψυχολογία, το 33% την Εισαγωγή στην Ειδική Αγωγή και το 27% την Ψυχοφυσιολογία του παιδιού.

Οι του 2ου έτους: Το 39% την Εισαγωγή στην Ειδική Αγωγή, το 21,7% την Εξελικτική Ψυχολογία, και από 13% τα μαθήματα: Βιολογικές βάσεις της Ανάπτυξης, Εισαγωγή στη Κοινωνιολογία και Μουσική και Ψυχοκινητική.

 

Ως προς το δεύτερο μέρος του ερωτήματος για το ποιο από τα μαθήματα εκτιμούν ως μη ενδιαφέρον φαίνεται ότι:

Οι του 1ου έτους: Το 40% την Εισαγωγή στη Νευροψυχολογία του παιδιού, το 33% την Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής, 13,5% αντίστοιχα για τα μαθήματα Ψυχοφυσιολογία του παιδιού και Γλωσσολογία.

Οι του 2ου έτους: το 69,5% την Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία, το 13% την Αισθητική Αγωγή Ι και το 8,7% το Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ι. Επίσης ένα 8,7% δηλώνει ότι δεν βρίσκει κανένα μάθημα μη ενδιαφέρον.

 

2. Στη σχετική ερώτηση για τα μαθήματα επιλογής του 1ου εξαμήνου φαίνεται ότι:

Οι του 1ου έτους ενδιαφέρονται: Το 53% την  Εξελικτική Νευροβιολογία, το 20% την Νεότερη Ιστορία Ι, το 13,5% την Εκπαίδευση και Φύλο. Επίσης ένα 13,5% δηλώνει ότι δεν βρίσκει κανένα μάθημα ενδιαφέρον.

Οι του 2ου έτους: Το 60,2% Αγωγή Υγείας, το 17% την Κοινωνική Ψυχολογία, το 8,6% την Ευρωπαϊκή Διάσταση στην Εκπαίδευση, το 4,3% τα Αγγλικά Ι. Επίσης ένα 8,6% δηλώνει ότι δεν βρίσκει κανένα μάθημα μη ενδιαφέρον

 

3. Στη σχετική ερώτηση για τα υποχρεωτικά μαθήματα του 2ου εξαμήνου φαίνεται ότι:

Οι του 1ου έτους: Το 67% Μορφολογία σώματος και κινητική ανάπτυξη, το 33% την Μεθοδολογίας της στις Επιστήμες της Συμπεριφοράς.

Οι του 2ου έτους: Το 49% την Εκπαιδευτική Ψυχολογία, το 43% την Ψυχοφυσιολογία, το 8% την Μεθοδολογία Έρευνας Ι.

 

Στη σχετική ερώτηση για ποια από τα υποχρεωτικά μαθήματα του 2ου εξαμήνου δεν βρίσκουν ενδιαφέροντα φαίνεται ότι:

Οι του 1ου έτους: Το 53% τη Γνωστική Ψυχολογία, το 26% τη Λειτουργική Νευροανατομία, το 7% αντίστοιχα τα: Μεθοδολογία Έρευνας στις Επιστήμες της Συμπεριφοράς, Νεοελληνική Γλώσσα, Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης.

Οι του 2ου έτους: Το 49% την Εισαγωγή στη Γλωσσολογία, το 19% τις Γενικές Αρχές της Διδακτικής, το 8% αντίστοιχα τα: Αισθητική Αγωγή ΙΙ, Εισαγωγή στους Η/Υ και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση, το 4% αντίστοιχα τα: Αγγλικά ΙΙ, Μεθοδολογία της Έρευνα. Επίσης ένα 8% δηλώνει ότι δεν βρίσκει κανένα μάθημα μη ενδιαφέρον

 

4.Στη σχετική ερώτηση για τα μαθήματα επιλογής του 2ου εξαμήνου φαίνεται ότι:

Οι του 1ου έτους: Το 73% τη Σχολική Υγιεινής, το 20% τη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση. Επίσης ένα 7% δηλώνει ότι δεν βρίσκει κανένα μάθημα ενδιαφέρον.

Οι του 2ου έτους: Το 43% την Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης, το 36% Μουσειακή Εκπαίδευση, το 8% την Ευρωπαϊκή διάσταση της Εκπαίδευσης. Επίσης ένα 13% δηλώνει ότι δεν βρίσκει κανένα μάθημα ενδιαφέρον.

 

Στη σχετική ερώτηση για ποια από τα μαθήματα επιλογής του 2ου εξαμήνου δεν βρίσκουν ενδιαφέροντα φαίνεται ότι:

Οι του 1ου έτους: Το 12% το Μέθοδοι Αξιολόγησης, το 7% αντίστοιχα τα: Σχολική Υγιεινή, Διαπολιτισμική Εκπαίδευση, Αγγλικά ΙΙ. Επίσης ένα 67% δηλώνει ότι δεν βρίσκει κανένα μάθημα μη ενδιαφέρον.

Οι του 2ου έτους: Το 36% τα Αγγλικά ΙΙ, το 17% την Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης, το 4% την Μουσειακή Εκπαίδευση. Επίσης ένα 43% δηλώνει ότι δεν βρίσκει κανένα μάθημα ενδιαφέρον.

 

Στις ερωτήσεις 5 και 6 δεν απαντούν μόνο οι φοιτητές του 2ου έτους, επειδή οι του 1ου έτους δεν έχουν διδαχθεί ακόμη τα μαθήματα του 3ου εξαμήνου.

 

5. Στη σχετική ερώτηση για τα υποχρεωτικά μαθήματα του 3ου εξαμήνου φαίνεται ότι: Το 26% την Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και το 7% το Προβλήματα στην Εκπαίδευση παιδιών με Ειδικές Ανάγκες. Επίσης ένα 67% δηλώνει ότι δεν βρίσκει κανένα μάθημα ενδιαφέρον.

 

Στη σχετική ερώτηση για τα υποχρεωτικά μαθήματα του 3ου εξαμήνου φαίνεται δεν βρίσκουν ενδιαφέροντα: Το 13% το Στατιστική στις Επιστήμες της Συμπεριφοράς, και το 7% την Διαπολιτισμική Εκπαίδευση. Επίσης ένα 80% δηλώνει ότι δεν βρίσκει κανένα μάθημα ενδιαφέρον.

 

6. Στη σχετική ερώτηση για τα επιλογής μαθήματα του 3ου εξαμήνου φαίνεται ότι:

Το 46% την Παιδιατρική, το 20% την Κοινωνική Ψυχολογία, το 7% την Μουσική στην Ειδική Αγωγή, το 7% την Πληροφορική στην Εκπαίδευση. Επίσης ένα 20% δηλώνει ότι δεν βρίσκει κανένα μάθημα ενδιαφέρον.

 

Στη σχετική ερώτηση για τα επιλογής μαθήματα του 3ου εξαμήνου φαίνεται ότι ως μη ενδιαφέρον:

 Το 26% την Μουσική στην Ειδική Αγωγή, το 7% την Παιδιατρική και το 7% την Πληροφορική στην Εκπαίδευση. Τέλος το 60% δεν βρήκαν κανένα μάθημα επιλογής ως μη ενδιαφέρον.

 

7.Στο ερώτημα ποια κατηγορία μαθημάτων εκτιμούν ως ενδιαφέρουσα έχουμε: (Πιν. 10):

Οι του 1ου έτους: Το 56,5% Ψυχολογία, το 21% Παιδαγωγικά, το 18% Ιατρικά, το 4,5% Νευρολογία.

Οι του 2ου έτους: 49% Ψυχολογία, το 21% Παιδαγωγικά το 17% Νευρολογία, το 13% Ιατρικά.

 

8. Στο ερώτημα ποια κατηγορία μαθημάτων εκτιμούν ως μη ενδιαφέρουσα έχουμε: (Πιν. 11):

Οι του 1ου έτους: Το 31% εκτιμά ότι όλες οι ομάδες τους ενδιαφέρουν. Το 26,5% την Νευρολογία, το 10,5% αντίστοιχα τα: Γνωστική Ψυχολογία, Ξένη Γλώσσα, το 16,2% τα Παιδαγωγικά και το 5,2% τα Ιατρικά.

Οι του 2ου έτους: Το 39% εκτιμά ότι όλες οι ομάδες τους ενδιαφέρουν. Το 37% τα Παιδαγωγικά, το 17% τα Ιατρικά.

 

9. Στο ερώτημα ποια κατηγορία μαθημάτων εκτιμούν ως απαραίτητη έχουμε:

Οι του 1ου έτους: Το 34,8% την Ψυχολογία, το 24% τα Παιδαγωγικά, το 20,6% τα Ιατρικά, το 10,3% αντίστοιχα τα: Νευρολογία και Διαπολιτισμική Εκπαίδευση.

Οι του 2ου έτους: Το 38% τα Παιδαγωγικά, το 25% την Ψυχολογία, το 18% όλες τις κατηγορίες, το 15% την Νευρολογία και τέλος το 3% τα Ιατρικά.

 

10. Ενδιαφέρουσες είναι οι προτάσεις τους για μαθήματα που εκτιμούν ότι πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στο Π.Σ. Σύμφωνα με αυτές: Το 12% αναφέρει μια σειρά εξειδικευμένων μαθημάτων του τομέα της Ειδικής Αγωγής, όπως εξειδικεύσεις, Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση των ατόμων με Ειδικές Ανάγκες, Ψυχολογίας ατόμων με Ειδικές Ανάγκες και τέλος το 2%μαθήματα Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας ειδικά για την Ειδική Αγωγή το 5% σε Μαθήματα διδακτικής μεθοδολογίας. Το 81% εκφράζει καμία άποψη ότι το πρόγραμμα σπουδών ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους.

 

Στην προσπάθεια ερμηνείας των ευρημάτων μας λάβαμε υπόψη τις αιτιολογήσεις των φοιτητών ως προς ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τα ενδιαφέροντα τους στο πρόγραμμα σπουδών τους.

Η ομαδοποίηση των απαντήσεων μας έδειξε ότι το ενδιαφέρον τους επηρεάζεται από:

  1. Τα γνωστικά αντικείμενα είχαν συγκεκριμένο πλαίσιο και το περιεχόμενο τους ανταποκρινόταν στις προσδοκίες τους ως ελκυστικό.
  2. Η θεματολογία του αναπτύχθηκε ήταν ενδιαφέρουσα.
  3. Το μάθημα προσδιορίζεται ως πρώτη επαφή με τον χώρο της Ειδικής Αγωγής
  4. Το περιεχόμενο του μαθήματος εκτιμήθηκε ως ανταποκρινόταν στην εικόνα που έχουν για το τομέα της Ειδικής Αγωγής.
  5. Η διδασκαλία δεν ήταν «διάλεξη» αλλά αναπτύχθηκε  διάλογος - επικοινωνία κατά τη διάρκεια της παράδοσης μάθημα μεταξύ διδασκόντων και διδασκομένων.
  6. Ο διδάσκων / ουσα είχε μεταδοτικότητα.

 

Αξιοσημείωτο είναι ότι αν και ένα σταθερό ποσοστό γύρω στο 9% σε όλα τα εξάμηνα δηλώνει βρίσκει όλα τα μαθήματα ενδιαφέροντα, η πλειονότητα των φοιτητών εκτιμά ότι το περιεχόμενο του Π.Σ. αν και δεν τους ικανοποιεί πλήρως καλώς έχει ως έχει. Ακόμη οι δευτεροετείς του 3ου εξαμήνου έχουν σαφή προτίμηση στα παιδαγωγικού – κοινωνικού περιεχομένου μαθήματα. Η προτίμηση αυτή φαίνεται να επηρεάζεται από το ότι πρέπει να επιλέξουν κατεύθυνση και αντιλαμβάνονται, εξαιτίας των πρακτικών, ότι ο τομέας αυτός – η εργασία στο πεδίο – δεν έχει ικανοποιητικά καλυφθεί.

 

Οι παράγοντες που επέδρασαν στην μη θετική ανταπόκρισή τους με αποτέλεσμα την μη παρακολούθηση ή την αλλαγή του μαθήματος επιλογής ήταν:

 

·            Τα μαθήματα ήταν ανούσια και χωρίς ενδιαφέρον.

·            Τα μαθήματα ήταν δύσκολα για τα 1α εξάμηνα σπουδών.

·            Τα μαθήματα είχαν γενικό περιεχόμενο.

·            Ο διδάσκων / ουσα δεν είχαν μεταδοτικότητα.

 

Συμπεράσματα

 

Τα ευρήματά μας, αφού λάβουμε υπόψη τις ιδιαιτερότητες του Τμήματος, όπως τα λίγα μέλη Δ.Ε.Π. που εμποδίζουν την αυτονομία του και εξαιτίας αυτού η ρευστότητα του Π.Σ. και η πρόσληψη πολλών συμβασιούχων, προβλήματα υλικοτεχνικής υποδομής κλπ, μας οδηγούν στα παρακάτω συμπεράσματα:

Οι φοιτητές του τμήματος Ειδικής Αγωγής προτιμούν τις θεματικές, που έχουν σχέση άμεση με την Ειδική Αγωγή, όπως η Ψυχολογία, Κοινωνιολογία, ή τα ιατρικού περιεχομένου. Ιδιαίτερα όμως ενδιαφέρονται για τα μαθήματα εργαστηριακού ή ερευνητικού χαρακτήρα.

Τα γνωστικά αντικείμενα, τα οποία εκτίμησαν οι φοιτητές ως μη ενδιαφέροντα ήταν: τα θεωρητικά της γλώσσας, τα αγγλικά, κάποια μαθήματα παιδαγωγικά και η Νευρολογία. Το αίτιο της απαξίωσης ουσιαστικά οφείλεται σε μια ποικιλία εμπλεκομένων παραγόντων, όπως το περιεχόμενο του μαθήματος, ο βαθμός δυσκολίας του και η διδακτική προσέγγιση του διδάσκοντος. 

 

Προτάσεις

 

Σύμφωνα με την έρευνα, και με τις απόψεις των φοιτητών το Πρόγραμμα Σπουδών του Π.Τ.Ε.Α. αν και στη φάση αυτή καλύπτει σχετικά ικανοποιητικά τις ανάγκες τους, μπορεί να βελτιωθεί περαιτέρω αν συμπεριλάβει:

1.         Μαθήματα με περιεχόμενο πλησιέστερο στο τομέα της Ειδικής Αγωγής.

2.         Μαθήματα ψυχολογίας για άτομα με ειδικές ανάγκες

3.         Μαθήματα διδακτικής μεθοδολογίας.

4.         Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση για άτομα με ειδικές ανάγκες

5.         Εργασίες πάνω στον τομέα της Ειδικής Αγωγής

6.         Επαφή με άτομα με ειδικές ανάγκες.

7.         Άμεση Συνεργασία διδασκόντων και διδασκομένων.

 

Εκτιμούμε, ότι η έρευνα μας αποτελεί το έναυσμα για μια περαιτέρω μελέτη του προγράμματος σπουδών καθώς, οι φοιτητές έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον να βοηθήσουν την έρευνά μας, διότι όπως είπαν ήταν η πρώτη φορά που τους ζητούσαν να πουν την άποψη τους και να προτείνουν νέα μαθήματα και αλλαγές στο τρόπο διδασκαλίας, εκτιμώντας ως ενισχυτική τη συμμετοχή τους στις τυχόν αλλαγές του προγράμματος σπουδών του τμήματος Ειδικής Αγωγής.

Όπως προαναφέραμε οι προοπτικές του Π.Τ.Ε.Α. επιστημονικές και παραγωγικές, φαίνεται να είναι ευοίωνες και ελπιδοφόρες, καθώς ο χώρος της Ειδικής Αγωγής, κύριο έργο του ειδικού παιδαγωγού δεν είναι απλά να δημιουργήσει ένα μελλοντικό πολίτη αλλά να εντάξει μια νέα προσωπικότητα σε ένα μάλλον εχθρικό κοινωνικό χώρο.

 

Βιβλιογραφία

 

Οδηγός σπουδών Παιδαγωγικού τμήματος Ειδικής Αγωγής Ακαδημαϊκό έτος 1999-2000. (1999), Βόλος

Το Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής και οι ορίζοντες του στον 20ο αιώνα. (2000), Βόλος.

Σταμέλος Γ. (1999). Τα Πανρπιστήμια παιδαγωγικά Τμήματα, Αθήνα: Gutenberg

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ