Κατ' οίκον εργασία και ελεύθερος χρόνος
των μαθητών
Των:
Ανδρούλα Πασχαλίδου, Καθηγήτρια στο Ιntercollege Λάρνακας
Κωστάκη Παντελίδη
Χριστίνα Παπασολομώντος
Καθηγήτρια Παιδαγωγικών στο Π. Ι. Κύπρου
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Κύριος στόχος της
μελέτης είναι να εντοπίσει προβλήματα που έχουν σχέση με την κατ' οίκον εργασία
των παιδιών του Δημοτικού Σχολείου, τις απόψεις των γονιών, και με τι
ασχολούνται τα παιδιά κατά τον ελεύθερό τους χρόνο. Το δείγμα αποτελούν οι μαθητές των τάξεων Α',
Β' και Γ' στις επαρχίες Λευκωσία, Λάρνακα και Αμμόχωστο. Στους γονείς των
μαθητών δόθηκε ερωτηματολόγιο προς το τέλος της σχολικής χρονιάς στο οποίο
έπρεπε να απαντήσουν ερωτήσεις που αφορούσαν τη σύνθεση της οικογένειας, μορφωτικό επίπεδο των γονιών και χρόνο που
αφιερώνουν με τα παιδιά τους τις καθημερινές και το Σαββατοκυρίακο. Στη συνέχεια οι ερωτήσεις αφορούσαν το χρόνο
μελέτης του παιδιού, με ποιον μελετά και
τυχόν δυσκολίες που αντιμετωπίζουν με την κατ’ οίκον εργασία των παιδιών τους. Ζητήθηκε και η άποψή τους για το χρόνο που θα
πρέπει να διαρκεί η κατ' οίκον εργασία.
Ένα μέρος του ερωτηματολογίου αφορούσε τις δραστηριότητες των παιδιών
κατά τον ελέυθερό τους χρόνο και το χρόνο που
αφιερώνουν καθημερινά στην τηλεόραση.
Στο τέλος ζητήθηκε και πάλι η άποψή των γονιών κατά πόσο θα ήθελαν το
παιδί τους να έχει κατ' οίκον εργασία και σε ποια μαθήματα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, ο παράγοντας
φύλο, επαρχία, πόλη/ύπαιθρος είναι
σημαντικός όσο αφορά το χρόνο που αφιερώνουν τα παιδιά στην κατ' οίκον εργασία,
και στις δραστηριότητές τους κατά τον ελεύθερό τους χρόνο. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης έχουν
και πρακτική σημασία αφού γίνεται αναφορά στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι
γονείς με την κατ' οίκον εργασία των παιδιών τους και στις απόψεις τους για τη
μορφή που πρέπει να έχει η κατ' οίκον εργασία.
Στις μέρες μας γίνεται λόγος για την κατ’ οίκον εργασίας των μαθητών
κατά πόσο έχουν ελεύθερο χρόνο επιστρέφοντας στο σπίτι και πως αξιοποιούν αυτό
το χρόνο. Ένα άλλο θέμα που προκύπτει
είναι κατά πόσο η κατ’ οίκον εργασία συμβάλλει
στη βελτίωση της επίδοσης των μαθητών.
Στις μέρες μας
γίνεται λόγος για την κατ’ οίκον εργασία των μαθητών, κατά πόσο έχουν ελεύθερο
χρόνο επιστρέφοντας στο σπίτι και πως αξιοποιούν το χρόνο αυτό. Ένα άλλο θέμα που προκύπτει είναι κατά πόσο η
κατ’ οίκον εργασία συμβάλλει στη
βελτίωση της επίδοσης των μαθητών.
Οι Tymms and Fitz-Gibbon (1992)
αναφέρουν ότι παιδιά που αφιέρωναν πολύ χρόνο στην κατ’ οίκον εργασία
εξασφάλισαν και καλύτερη βαθμολογία στα Α-Levels, ενώ σύμφωνα με τα αποτελέσματα των Plewis et al. (1990) τα παιδιά ηλικίας 6 χρόνων που αφιέρωναν χρόνο με τα βιβλία στο
σπίτι παρουσίασαν μεγαλύτερη πρόοδο στην ανάγνωση από τα παιδιά που δεν
ασχολούνταν καθόλου με βιβλία στο σπίτι.
Οι Pascal et al. (1984) συμπεριέλαβαν 15 έρευνες στην μετα-ανάλυσή τους. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η κατ’
οίκον εργασία έχει θετική επίδραση στην επίδοση κυρίως όταν η κατ’ οίκον
εργασία διορθώνεται και σχολιάζεται από το δάσκαλο.
Η Weston (1999),
εξέτασε διάφορες πτυχές που αφορούν την κατ’ οίκον εργασία όπως στόχους,
διάρκεια που πρέπει να έχει, περιεχόμενο κ.ά.
Όταν ερωτήθηκε η άποψη των δασκάλων για τη σημασία της κατ’ οίκον εργασίας απάντησαν ότι
αυτή θα πρέπει να έχει ως σκοπό τη βελτίωση της επίδοσης. Όσο αφορά το πόσο χρόνο αφιέρωναν οι μαθητές
στην κατ’ οίκον εργασία, το 60% αφιέρωνε μεταξύ 30 – 90 λεπτά στη Γλώσσα και
Μαθηματικά.
Ο σκοπός της έρευνας είναι να διακριβώσει
προβλήματα που υπάρχουν σχετικά με την κατ’ οίκον εργασία, να διερευνήσει το θέμα του βάρους της σχολικής
τσάντας το οποίο απασχολεί τους γονείς και πώς περνούν τα παιδιά τον ελεύθερό
τους χρόνο.
ΜΕΘΟΔΟΣ
Δείγμα
Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 1039
παιδιά, 540 κορίτσια και 498 αγόρια, των τάξεων Α’, Β’ και Γ’ δημοτικού
σχολείου από τις επαρχίες Λευκωσία, Λάρνακα και
Αμμόχωστο. Δόθηκαν συνολικά 1323
ερωτηματολόγια σε 50 σχολεία σε πόλη και ύπαιθρο. Η επιλογή των σχολείων στις
πόλεις και ύπαιθρο έγινε κατά αναλογία πληθυσμού. Από τα 1039 παιδιά, τα 375 ανήκουν στην Α’
τάξη, τα 355 στη Β’ τάξη και τα 309 στη Γ’ τάξη.
Συλλογή ερευνητικού υλικού
Η έρευνα διεξήχθηκε
το Μάϊο του 2001.
Τα ερωτηματολόγια στάληκαν στις οικογένειες με
τους μαθητές
Το ερωτηματολόγιο απευθυνόταν στους γονείς
των παιδιών και αποτελείτο από έξι
μέρη. Το μέρος Α΄ αφορούσε στοιχεία του
μαθητή όπως φύλο, τάξη, επαρχία κ.α. Στο
Μέρος Β’ του ερωτηματολογίου, οι
γονείς έπρεπε να αναφερθούν σε
οικογενειακά στοιχεία όπως η οικογενειακή κατάσταση, ώρες εργασίας, το χρόνο
που αφιερώνουν και οι δύο γονείς τις καθημερινές και τα Σαββατοκυρίακα. Το Μέρος Γ’ του ερωτηματολογίου αφορούσε την
κατ’ οίκον εργασία του παιδιού. Το Μέρος
Δ’ ζητούσε από τους γονείς να γράψουν τι περιέχει η σχολική τσάντα του παιδιού
τους καθημερινά και να δώσουν κατά προσέγγιση το βάρος της σχολικής τσάντας που μεταφέρει καθημερινά το παιδί στο
σχολείο. Στο Μέρος Ε’, οι γονείς έπρεπε
να γράψουν με τι ασχολείται το παιδί τους κατά τον ελεύθερο χρόνο. Στο τελευταίο μέρος του ερωτηματολογίου οι
γονείς κλήθηκαν να εκφράσουν τις απόψεις τους κατά πόσο ήθελαν το παιδί τους να
έχει περισσότερη, λιγότερη ή καθ’ όλου κατ’ οίκον εργασία και αν πίστευαν ότι
θα έπρεπε να δίνεται στο παιδί κατ’ οίκον εργασία και σε ποια μαθήματα.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Τα
παιδιά και των τριών τάξεων αφιερώνουν κατά μέσο όρο 1-2 ώρες για μελέτη της
κατ’ οίκον εργασίας. Το 27% των παιδιών
διαβάζουν μόνα τους, 57% με τη μητέρα τους και το 16% με άλλο πρόσωπο (πατέρα,
παππού, γιαγιά, αδελφό/αδελφή κ.ά).
Στην ερώτηση ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζουν
οι γονείς, το 37% δήλωσε ότι δεν
αντιμετωπίζει δυσκολία με την κατ’ οίκον εργασία των παιδιών του ενώ από τους
υπόλοιπους το 26% απάντησε ότι δεν έχει το χρόνο, το 14% ότι η κατ’ οίκον
εργασία είναι πολλή, το 11% επικαλέστηκε άλλους λόγους, το 6% ότι δεν έχει τις
γνώσεις και ένα 6% ότι οι δυσκολίες που αντιμετώπιζε ήταν πολλές. Τα
αποτελέσματα της έρευνας ενισχύονται με τα αποτελέσματα που αναφέρουν οι Ηughes and Greenhough (1998), Chen and Stevenson (1989) και DES (1987), οι οποίοι αναφέρουν
δυσκολίες των γονιών λόγω της ώρας που επιστρέφουν στο σπίτι ή δυσκολία να
βοηθήσουν σε συγκεκριμένα Μαθήματα, όπως
τα Μαθηματικά
Όταν ρωτήθηκαν οι γονείς πόση ώρα πρέπει να
αφιερώνουν τα παιδιά στην κατ’ οίκον εργασία, απάντησαν ότι οι μαθητές της Α’
τάξης πρέπει να αφιερώνουν γύρω στη μία ώρα, οι μαθητές της Β’ τάξης μία ώρα
και 15 λεπτά, ενώ τα παιδιά της Γ’ τάξης
μιάμιση ώρα, να αυξάνεται δηλαδή
ο χρόνος σύμφωνα με την τάξη, κάτι που αναφέρεται και στην έκθεση OFSTED (1998)..
Όσον αφορά τη σχολική τσάντα, οι γονείς
απάντησαν ότι αυτή περιέχει τα βιβλία και τα τετράδια της ημέρας, κασετίνα και φάιλ και ζυγίζει γύρω στα 5 κιλά.
.
Αναφορικά με τις Δραστηριότητες των παιδιών
κατά τον ελεύθερό τους χρόνο η έρευνα έδειξε ότι τα περισσότερα παιδιά (31%)
πηγαίνουν στο Γυμναστήριο, το 20% πηγαίνει κατηχητικό, ενώ 19% χορό και 18% σε
εκμάθηση ξένων γλωσσών. Το 23% των
παιδιών πηγαίνει σε κάτι άλλο που δεν αναφέρεται πιο πάνω. Από τα παιδιά που
ασχολούνται με κάτι άλλο, το 68% παίζει στο σπίτι ή στη γειτονιά με τους φίλους
ή τα αδέλφια τους, το 16% πηγαίνει σε Εργαστήρι Θεάτρου ή Ζωγραφικής, το 11%
ασχολείται με ποδόσφαιρο ή πηγαίνει στο ΑΓΟ και ένα
5% πηγαίνει στην Παιδική Λέσχη.
Αναφορικά με τις ώρες που παρακολουθούν τα παιδιά
τηλεόραση, περισσότερα αγόρια παρά κορίτσια παρακολουθούν τηλεόραση μεταξύ 0-30
λεπτά (8% και 7% αντίστοιχα) ενώ περισσότερο τα κορίτσια (21%) παρά τα αγόρια
(16%) βλέπουν τηλεόραση πέραν των τριών ωρών (Mann-Whitney, p < .001). Επίσης, καμία σχέση
δεν υπάρχει μεταξύ χρόνου που παρακολουθούν τα παιδιά τηλεόραση και χρόνου που
αφιερώνουν στην κατ’ οίκον εργασία, κάτι που επιβεβαιώνεται και από την έρευνα
των Holmes and Croll. (1989).
Όσον αφορά το βαθμό που τα παιδιά διαβάζουν
βιβλία περισσότερο τα κορίτσια παρά τα αγόρια διαβάζουν βιβλία (Mann-Whitney, p < .001) και περισσότερο στην πόλη παρά
στην ύπαιθρο. Καμιά διαφορά δεν υπήρχε
όσον αφορά τις επαρχίες.
ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Η μελέτη είχε σαν στόχο να διευρευνήσει πτυχές που αφορούν την κατ’ οίκον εργασία και
τον ελεύθερο χρόνο των παιδιών των τριών πρώτων τάξεων του Δημοτικού σχολείου
στις επαρχίες Λευκωσία, Λάρνακα και Αμμόχωστο.
Οι μαθητές αφιερώνουν περίπου 1-2 ώρες για
μελέτη στο σπίτι. Τα μικρά παιδιά
διαβάζουν ως επί το πλείστο με τη μητέρα τους ενώ όσο προχωρούν σε μεγαλύτερη
τάξη κάνουν την κατ’ οίκον εργασία χωρίς τη βοήθεια άλλου ατόμου. Ενώ αρκετοί γονείς απάντησαν ότι δεν
αντιμετωπίζουν οποιαδήποτε δυσκολία, από αυτούς που απάντησαν ότι έχουν
δυσκολία, οφειλόταν κατά κύριο λόγο στην έλλειψη χρόνου και στο γεγονός ότι η
κατ’ οίκον εργασία είναι πολλή. Οι
γονείς πιστεύουν ότι τα παιδιά θα πρέπει στην Α’ τάξη να αφιερώνουν γύρω στη
μια ώρα και όσο προχωρούν σε μεγαλύτερη τάξη να αυξάνεται ο χρόνος μελέτης αλλά
να μην ξεπερνά την μιάμιση ώρα στη Γ’ τάξη.
Η σχολική τσάντα θα πρέπει να περιλαμβάνει
τα απολύτως απαραίτητα για την ημέρα που είναι τα βιβλία και τετράδια της
ημέρας, την κασετίνα και το φάϊλ. Γενικά η σχολική τσάντα θα πρέπει να έχει το
λιγότερο δυνατό βάρος.
Τα περισσότερα παιδιά κατά τον ελεύθερό
τους χρόνο πηγαίνουν σε Γυμναστήριο, ενώ αρκετά παιδιά μένουν στο σπίτι και
παίζουν με τα αδέλφια τους ή παίζουν στη
γειτονιά με τους φίλους τους. Τα
κορίτσια ασχολούνται με περισσότερες δραστηριότητες κατά τον ελεύθερό τους
χρόνο παρά τα αγόρια. Τα κορίτσια επίσης βλέπουν περισσότερες ώρες τηλεόραση
παρά τα αγόρια ενώ καμία σχέση δεν υπάρχει μεταξύ χρόνου που αφιερώνουν τα
παιδιά στην κατ’ οίκον εργασία με το χρόνο που παρακολουθούν τηλεόραση. Τα αποτελέσματα αυτά βρίσκονται σε συμφωνία
με τα αποτελέσματα των Holmes and Croll (1989)
που επίσης δεν βρήκαν καμία σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών.
Η μόρφωση των γονιών έχει σχέση με το βαθμό
που τα παιδιά διαβάζουν λογοτεχνικά βιβλία
ενώ παρατηρείται τα κορίτσια να διαβάζουν περισσότερο από τα
αγόρια. Τα αγόρια πηγαίνουν στα σπίτια
φίλων τους ή παίζουν στη γειτονιά.
ΕΙΣΗΓΗΣΗ
Η έρευνα να συνεχιστεί για να καλύψει σε
δεύτερη φάση όλες τις τάξεις του
Δημοτικού σχολείου και όλες τις επαρχίες, ώστε να έχουμε δεδομένα από όλη την
Κύπρο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Department of Education and
Science. (1987). Homework (Education
Observed 4). London: DES
Holmes, M. and Croll, P. (1989) Time spent on homework and academic
achievement. Educational Research, 31
(1), 36 – 45
Huehes, M. and Greenbough P. (1998).
Homework and its contribution to learning, Paper presented at the
annual conference of the British Educational Research Association (BERA). Belfast, August.
Office of Standards in
Education. (1998). Homework in primary and Secondary Schools. London:
HMSO Pascal, R., Weinstein, T. and Walberg, H.J. (1984).
The effects of homework on learnig:
aquantitative synthesis, Journal
of Educational Research, 78 (2), 97-104.
Plewis, I., Mooney, A. and Creeser, R. (1990) Time on educational activities at home
and educational progress in infant school.
British Journal of Educational
Research, 60, 330 – 337
Tymms, P. B. and Fitz-Gibbon, C. T.
(1992) The relationship of homework to A
– level results. Educational
Research, 34 (1), 3 – 10
Weston, P. (1999). Homework: Learning from Practice. London: The
Stationary Office.
Σημ:
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε το Intercollege Λάρνακας για την κάλυψη των
εξόδων της έρευνας τόσο στην πρώτη φάση όσο και στη δεύτερη.