Εναλλακτικές προτάσεις για την εκπαίδευση και τη δημιουργική απασχόληση ατόμων με ειδικές ανάγκες

Της Ασημίνας Τσιμπιδάκη, του Εμμανουήλ Κόνσολας και της Ελένης Νικολάου.

Περίληψη

Η εκπαίδευση και η δημιουργική απασχόληση ατόμων με ειδικές ανάγκες αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο έρευνας και επιστημονικής ενασχόλησης στο χώρο της ειδικής αγωγής. Η μελέτη επιδιώκει να παρουσιάσει ένα μοντέλο εκπαίδευσης και δημιουργικής απασχόλησης ατόμων με πολλαπλές ειδικές ανάγκες όπως σχεδιάζεται και εφαρμόζεται σε ένα ίδρυμα κοινωνικής αλληλεγγύης το «La Rete» στο Τρέντο της Ιταλίας. Στόχος της παρουσίασης είναι η εξέταση του προτύπου του Τρέντο και η διατύπωση προτάσεων που αφορούν την υλοποίηση αντίστοιχων δομών στον Ελληνικό χώρο. Ένα ίδρυμα το οποίο θα αποτελεί μία κάθετα ιεραρχημένη δομή και ένα κοινωνικό δίκτυο, με προγράμματα και δραστηριότητες που εμπλέκουν διάφορους φορείς της ειδικής αγωγής. Παράλληλα, θα οργανώνεται μέσα σε ένα πλέγμα συνεργασίας το οποίο θα εμπλέκει άμεσα τους ειδικούς, την υπηρεσία του εθελοντισμού αλλά και την τοπική κοινωνία. Tαυτόχρονα, θα λειτουργεί με βασικούς άξονες τη μάθηση, τη συνύπαρξη, και την επαγγελματική αποκατάσταση αυτών των ατόμων και θα παρέχει εκπαίδευση και υποστήριξη, στα άτομα με ειδικές ανάγκες και τις οικογένειές τους.

Cooperativa La Rete: εισαγωγικά στοιχεία

…Μία φορά και έναν καιρό, ήταν ένας δυνατός βασιλιάς που τον έλεγαν Μέλιπο και ζούσε στους πρόποδες του Ελικώνα. Ο βασιλιάς αυτός ακολουθώντας την ιδιαίτερη κλίση του αφιερώθηκε με πάθος στην καλλιέργεια των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών. Γι’ αυτό και κάθε χρόνο έδινε μία λαμπρή γιορτή στο Παλάτι για να τιμήσει τις Μούσες που ήταν θεές των Καλών Τεχνών και που από πολύ παλιά είχαν το ιερό τους κατάλυμα στον Ελικώνα. Όμως η σκοτεινή μοίρα αυτού του ωραιολάτρη βασιλιά του έδωσε μία κόρη που δεν έμοιαζε με τα άλλα βασιλόπουλα. Το βλέμμα της ήταν σβησμένο, το δέρμα της πλαδαρό και ωχρό, ενώ οι κινήσεις της νωθρές και αδέξιες. Ο Βασιλιάς, όταν είδε ότι η γυναίκα του έδινε όλη της την αγάπη σ’ αυτό το σημαδεμένο από τους θεούς παιδί, το έδωσε σε κάτι χωρικούς και τους πλήρωνε για να το μεγαλώσουν. Το καθυστερημένο αυτό παιδί μεγάλωνε στην ύπαιθρο, χωρίς όνομα. Μία μέρα ξεθαρρεύτηκε να πάει πιο μακριά από την αυλή των θετών του γονιών και χωρίς να το καταλάβει άρχισε να ανεβαίνει το βουνό στηριγμένο πάνω σε ένα ξερό ραβδί. Με κάθε βήμα αισθανόταν την καρδιά του πιο ανάλαφρη αλλά και το τοπίο γινόταν πιο όμορφο. Έφτασε στην κορυφή του βουνού και εκεί το περίμενε μία πρωτόφαντη υποβλητική θέα: εννέα κομψοί ναοί υψώνονταν γύρω από ένα ανθόσπαρτο λιβάδι και εννέα πεντάμορφες τραγουδούσαν και χόρευαν. Ήταν οι Μούσες. Όταν το ξένο παιδί φάνηκε μπροστά τους, άφησαν αμέσως τη διασκέδαση τους, το τριγύρισαν και άρχισαν να το ρωτάνε: από που είναι και που πάει. Το παιδί δεν ήξερε τι να πει, γελούσε μόνο αδέξια και για μια στιγμή, καθώς ήταν κατάκοπο, έγειρε κάτω και αποκοιμήθηκε. Τότε οι Μούσες κάθισαν γύρω του και το περιεργαζόντουσαν. Αποφάσισαν ότι έπρεπε να βοηθήσουν αυτό το άρρωστο παιδί και βρήκαν τη λύση να το διδάξουν η κάθε μία κάτι διαφορετικό. Η Μούσα του χορού αποφάσισε να το μάθει να περπατάει, η Μούσα της ευγλωττίας να μιλάει. Έτσι η κάθε μία με τη σειρά της δήλωνε τι το ιδιαίτερο θα έκανε. Κι αυτό έγινε. Δεκατέσσερα χρόνια το κορίτσι παρακολουθούσε μαθήματα κοντά σε όλες τις Μούσες και έδειξε μεγάλη επιμέλεια. Έτσι μπόρεσε να αλλάξει και να γίνει ένας νέος άνθρωπος. Μεταμορφώθηκε σιγά σιγά σε μία γεροδεμένη κοπέλα που με σιγουριά περπατούσε και με κατανόηση είχε ακολουθήσει το σχολείο των Μουσών. Μία μέρα παρουσιάστηκε στις θεϊκές της δασκάλες και τις παρακάλεσε να της επιτρέψουν να γυρίσει πίσω στους ανθρώπους και από ευγνωμοσύνη στις Μούσες να διδάξει τις Τέχνες και τα Γράμματα στα παιδιά που είναι όπως ήταν και η ίδια κάποτε. Η χαρά των Μουσών όταν το άκουσαν αυτό ήταν απερίγραπτη. Της έδωσαν το όνομα Άγαθη, που θα πει καλοσύνη και τη συνόδευσαν στο κατέβασμά της από τον Ελικώνα. Έτσι οι Μούσες έμαθαν στους ανθρώπους τη θεραπευτική δύναμη των Καλών Τεχνών και των Γραμμάτων… (A.W. 1962, ο.π. Anstοz, 1994).

Το παραμύθι αυτό μας δείχνει το πόσο σημαντική είναι η εκπαίδευση για τα άτομα με ειδικές ανάγκες η οποία μπορεί ακόμη και να αλλάξει τη ζωή αυτών των ατόμων. Στόχος της μελέτης μας είναι να δώσουμε ένα παράδειγμα εκπαίδευσης και δημιουργικής απασχόλησης ατόμων με ειδικές ανάγκες, όπως εφαρμόζεται σε ένα κέντρο κοινωνικής αλληλεγγύης το «La Rete» στο Τρέντο της Ιταλίας. Το ίδρυμα αυτό ιδρύθηκε το 1988 και είναι ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Στηρίζεται στη νομοθεσία και την οικονομική ενίσχυση της Αυτόνομης Επαρχίας του Τρέντο. Βασίζεται στη φιλοσοφία του μοντέλου της «κοινοτικής περίθαλψης» το οποίο ανάγει το ατομικό πρόβλημα σε πρόβλημα της κοινωνίας όπου το κοινωνικό σύνολο καλείται άμεσα να παρέμβει και να προσφέρει κοινωνική εργασία και υποστήριξη στο άτομο με ειδικές ανάγκες αλλά και την οικογένειά του. Η κοινωνική φροντίδα, όπως ορίζεται στην κοινωνία του Τρέντο, στηρίζεται σε οργανισμούς οι οποίοι εμπνέονται από τη μεθοδολογία της εργασίας ενός «δικτύου». Πράγματι, ο συνεταιρισμός Rete στηρίζεται σε ένα δίκτυο ισχυρών δεσμών μεταξύ των ατόμων με ειδικές ανάγκες, των οικογενειών τους, των ειδικών και την υπηρεσία του εθελοντισμού.

Η εργασία των ειδικών του La Rete στηρίζεται σε μία σειρά μεθοδολογικών αρχών οι οποίες ακολουθούνται σε κάθε προσπάθεια παρέμβασης και αναφέρουν ότι το ίδρυμα: λειτουργεί με όρους οι οποίοι θεωρούν την οικογένεια ως σύστημα, με σχέσεις και αλληλεπιδράσεις ατόμων. Ταυτόχρονα, αναπτύσσει κάθε δυνατό σχηματισμό της βοήθειας στο σπίτι, της αμοιβαίας βοήθειας και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Εμπνέεται όσο το δυνατόν από την αρχή της κανονικότητας και δημοσιοποιεί τις κοινωνικές πηγές και τους καρπούς της κοινωνικής αλληλεγγύης. Συμπληρώνει τις δραστηριότητες του με εκείνες του δημόσιου βίου και αναπτύσσει συνεχώς αξιολογήσεις των δραστηριοτήτων που εφαρμόζονται. Οι θεμελιώδεις αρχές των δραστηριοτήτων είναι:επικέντρωση στην περίπτωση, ελευθερία, αυτοκαθορισμός και σεβασμός στις αξίες του ατόμου (Cooperativa La Rete, 2001).

Το ίδρυμα αυτό αποτελεί μία πολύπλοκη δομή, με καθορισμένη κατανομή εργασίας, ρόλων και ευθυνών. Στην κορυφή της ιεραρχίας βρίσκεται ο πρόεδρος του ιδρύματος, ο οποίος πλαισιώνεται από το συμβούλιο των διαχειριστών, και το σώμα των συνεταίρων. Βασικά μέρη της δομής αποτελούν: το προσωπικό του La Rete: απαρτίζεται από 4 κοινωνικούς λειτουργούς και 7 εκπαιδευτικούς. Οι κοινωνικοί λειτουργοί ασχολούνται με την αξιολόγηση και την υποστήριξη της οικογένειας και τη δημιουργία δεσμών με άλλα ιδρύματα. Οι εκπαιδευτές εργάζονται άμεσα με το άτομο με ειδικές ανάγκες. Οργανώνουν τις δραστηριότητες της ομάδας και των ατομικών προγραμμάτων και ενημερώνουν τους εθελοντές. Οι εθελοντές του La Rete είναι περίπου 300 άτομα Είναι διαφορετικής ηλικίας, φύλου, και μόρφωσης, με κοινό σημείο την διάθεση να προσφέρουν στα άτομα με ειδικές ανάγκες. Όλοι οι εθελοντές ακολουθούν προγράμματα κατάρτισης. Οι οικογένειες που έρχονται στο La Rete είναι 120. Το κέντρο αντιμετωπίζει την κάθε μία ως ξεχωριστή περίπτωση, ως ένα δυναμικό σύστημα σχέσεων και την υπολογίζει ως ένα σύνολο που θα δώσει αλλά και θα λάβει βοήθεια. Οι εκπαιδευόμενοι του ιδρύματος είναι 145 άτομα, ηλικίας 6 έως και 45 ετών. Είναι άτομα με ειδικές ανάγκες όλων των «κατηγοριών». Μπορούμε να διακρίνουμε ωστόσο, άτομα με νοητικά προβλήματα, άτομα με σωματικές δυσκολίες και άτομα με αισθητηριακά προβλήματα.

Τρόποι και Τομείς Υλοποίησης της Εκπαίδευσης και Απασχόλησης

των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες

Η εργασία του La Rete μπορεί να ειδωθεί μέσα από τις ακόλουθες ψυχοπαιδαγωγικές μεθόδους παρέμβασης: 1. εργασία με την οικογένεια: αφορά τη στήριξη -ψυχολογική και πρακτική- όλων των μελών της οικογένειας και επιδιώκει να τους προσφέρει την ευκαιρία για αυτοκαθορισμό, στιγμές ξεκούρασης και υποστήριξης. Υπάρχουν ποικίλα προγράμματα και δραστηριότητες που αφορούν την οικογένεια. 2. εργασία με το άτομο: στα ατομικά προγράμματα εργάζεται ένας εκπαιδευτής με το ειδικό άτομο στο χώρο του Rete ή στο σπίτι του και υλοποιείται εξατομικευμένη διδασκαλία ή δραστηριότητα ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ατόμου. 3. εργασία με ομάδες: αποτελούν τη βάση της λειτουργίας του ιδρύματος. Είναι ομάδες πολυεκπαιδευτικές στις οποίες λαμβάνουν μέρος τα άτομα με ειδικές ανάγκες (10 έως 20), οι εθελοντές, και ο εκπαιδευτής που έχει την ευθύνη του σχεδιασμού και της τελικής εφαρμογής του προγράμματος. Οι συναντήσεις γίνονται κάθε εβδομάδα, με διάρκεια δύο ωρών. Το ίδρυμα La Rete στηρίζεται σε 23 δραστηριότητες οι οποίες έχουν διαφορετική κατεύθυνση και εκπαιδευτικό περιεχόμενο. Μπορούμε να διακρίνουμε τις ακόλουθες μορφές ομάδων: ομάδες με αθλητικές δραστηριότητες, ομάδες για την ανάπτυξη της ικανότητας αυτoνομίας, ομάδες για την ανάπτυξη σχέσεων, ομάδες δημιουργικότητας και ψυχαγωγίας.

Στην πολύπλευρη εκπαίδευση που παρέχει το La Rete εντάσσονται κάποια αξιόλογα και πρωτοποριακά προγράμματα: Το Πρόγραμμα Σχολείο, σύμφωνα με τη λειτουργία αυτού του προγράμματος τα ίδια τα άτομα με ειδικές ανάγκες (συνοδευόμενα από ένα εκπαιδευτή) πηγαίνουν στις σχολικές τάξεις και τις αίθουσες πανεπιστημίων και ενημερώνουν το ακροατήριο. Μέσα από μία κατάθεση ψυχής και προσωπικών εμπειριών επιτυγχάνεται να παρουσιαστεί ο πολύπλοκος κόσμος των ειδικών αναγκών. Το ευρύ κοινό ευαισθητοποιείται και ταυτόχρονα μέσα από διάλογο, γνωρίζει την κουλτούρα των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Το Πρόγραμμα Κοινωνικής Ένταξης το οποίο προβλέπει τη σταδιακή ένταξη των ατόμων με ειδικές ανάγκες σε προγράμματα επαγγελματικής αποκατάστασης. Η φιλοσοφία του προγράμματος είναι να ενεργοποιήσει και να εμπλέξει την κοινότητα, δημιουργώντας μία εργασία δικτύου. Στο πρόγραμμα αυτό εντάσσεται ο συνεταιρισμός La Rete, το Υπουργείο Εργασίας και η Διοίκηση της Αυτόνομης Επαρχίας. Βασικοί στόχοι του προγράμματος είναι να αξιοποιηθεί ο κοινωνικός ρόλος του ατόμου, να επιτευχθεί η αυτονομία του, και να επιτραπεί η συμμετοχή του ατόμου με ειδικές ανάγκες στην κοινωνική ζωή όπου θα βρει ένα ρόλο κατάλληλο και κοινωνικά χρήσιμο. Το Πρόγραμμα Καλοκαιριού απασχολεί τα άτομα σε εξωτερικούς χώρους ενώ οι Συντροφικές Εκδρομές και Διαμονές έχουν προορισμό το βουνό ή τη θάλασσα. Στη διάρκεια αυτών των προγραμμάτων εφαρμόζονται ολοήμερα προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης με υλικό μέσα από τη φύση και την έκφραση μέσα από την τέχνη και τη μουσική (Pedergana, 1996; Tomaselli, 1996; Vonturelli e Banal, 1997; Pallaoro, 1998).

Το ίδρυμα La Rete ακολουθεί μια φιλοσοφία η οποία θέλει την οικογένεια, την κοινωνία και τον ειδικό να αντιμετωπίζουν τα άτομα με ειδικές ανάγκες όχι ως ξεχωριστές κατηγορίες ειδικών αναγκών αλλά ως μέλη κάποιας ομάδας. Μέσα από όλα τα προγράμματα του ιδρύματος, τα άτομα με ειδικές ανάγκες έχουν την ευκαιρία να βιώσουν μοναδικές εμπειρίες και να ενσαρκώσουν ποικίλους ρόλους. Αξίζει να αναφερθεί ότι το ίδρυμα La Rete εντάσσει έμπρακτα το άτομο με ειδικές ανάγκες στην κοινότητα, εφόσον πραγματοποιεί τις δραστηριότητές του σε διάφορους δημόσιους χώρους και ιδιαίτερα σε όλες τις ώρες της ημέρας (δεν πηγαίνουν για παράδειγμα σε ένα εστιατόριο όταν δεν έχει πελάτες, ή δεν παρακολουθούν μία θεατρική παράσταση ειδικά γι’ αυτούς). Μέσα από αυτή την προοπτική, τα άτομα ενσωματώνονται στους φυσιολογικούς ρυθμούς της ζωής του Τρέντο. Επιπρόσθετα, το ίδρυμα La Rete λειτουργεί ως ένα κέντρο με ποικίλες παροχές. Ένας βασικός άξονας εργασίας είναι και η συνεργασία με τα σχολεία του Τρέντο, έτσι ώστε να εφαρμόζονται στο ίδρυμα προγράμματα τα οποία αποτελούν συνέχεια αυτών που υλοποιούνται στα σχολεία (James e Celi, 1999). Με βάση αυτό το πρότυπο επιδιώκουμε να δώσουμε μία εναλλακτική λύση για την Ελληνική πραγματικότητα.

Η Ελληνική Πραγματικότητα και

Προτάσεις Υλοποίησης Αντίστοιχων Δομών στην Ελλάδα

Ο χώρος της ειδικής αγωγής, τις τελευταίες δεκαετίες, αναπτύσσεται και αναμορφώνεται διεθνώς. Στην Ελλάδα τα βήματα προς αυτές τις κατευθύνσεις είναι βραδύτερα και πιο δειλά. Ακόμα γίνονται αγώνες για στοιχειώδεις υποστηρικτικές υπηρεσίες και διευρυμένη συμμετοχή των παιδιών με ιδιαιτερότητες στην εκπαιδευτική διαδικασία, ενώ η ενσωμάτωση απαιτεί πολύ δουλειά για να ριζώσει (Πολυχρονοπούλου, et. al., 2000). Τα ειδικά σχολεία, παρά την κριτική που δέχτηκαν εξακολουθούν να έχουν σημαντικό ρόλο στην ειδική εκπαίδευση των περισσοτέρων χωρών αλλά και στην Ελλάδα. Αντίθετα, στην Ιταλία η αρχή της ενσωμάτωσης και της συνεκπαίδευσης όλων των παιδιών εφαρμόζεται από το 1977 με το νόμο 517 (Canevaro, 1999). Η Ελληνική πραγματικότητα παρουσιάζει την ακόλουθη εικόνα: οι ειδικές σχολικές μονάδες, τα ιατροπαιδαγωγικά κέντρα, τα κέντρα δημιουργικής απασχόλησης στις διάφορες κοινότητες αλλά και οι σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων με κάποιες προσπάθειες ιδιωτικής πρωτοβουλίας έχουν αναλάβει την εκπαίδευση και τη δημιουργική απασχόληση των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Ωστόσο, όσο αξιόλογο κι αν είναι το έργο τους δεν μπορεί λόγω αντικειμενικών δυσκολιών να καλύψει τις απαιτήσεις μίας πολυεπίπεδης εκπαίδευσης μέσα από τη συνεργασία δικτύων. Καταρχήν, η πολιτική που ακολουθείται είναι κυρίως επιδοματική πολιτική που αναπαράγει το άτομο ως πρόβλημα και το περιθωριοποιεί. Παράλληλα, δεν απευθύνεται καθόλου στα άτομα που παρέχουν φροντίδα και αυτά είναι κυρίως η οικογένεια η οποία αποτελεί την «ανεπίσημη φροντίδα». Η οικογένεια δεν εντάσσεται σε κάποιο οργανωμένο σύστημα υπηρεσιών στην κοινότητα, αλλά συνδέεται με επιμέρους προνοιακές πολιτικές (Λαμπροπούλου, 1994). Σε αυτά προστίθενται η ελλιπής χρηματοδότηση και οι περικοπές κοινωνικών δαπανών. Επικρατεί η ελλιπής υποδομή και η απουσία υποστηρικτικών δομών, ενώ η μέτρια έως κακή προσβασιμότητα σε σημαντικά δημόσια κτίρια δυσχεραίνει τις προσπάθειες για δημιουργική απασχόληση εκτός των συγκεκριμένων κέντρων ειδικής αγωγής.

Παρόλες τις δυσκολίες, θετικό βήμα αποτελεί ότι η ελληνική πολιτεία αναγνωρίζει τη σπουδαιότητα προγραμματισμένων εξωσχολικών δραστηριοτήτων με παιδαγωγικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα (Εγκύκλιος αριθ. Γ1/377/865/1992, Υπ. Απόφαση αριθ. Φ12/752/866/1998). Αν και τα ελληνικά δημοτικά σχολεία ολοένα εμπλέκονται σε ποικίλες δραστηριότητες, δεν έχουν δημοσιευθεί στοιχεία για τη φύση και τη συχνότητα αυτών των δραστηριοτήτων (Πολυχρονοπούλου, et. al., 2000). Με το νέο νόμο Ειδικής Αγωγής δίνονται πρόσθετες ευκαιρίες για δραστηριότητες δημιουργικής απασχόλησης και εμπλουτισμού του προγράμματος των ειδικών σχολείων. Ταυτόχρονα, κρίνεται ιδιαίτερα αναγκαία η δραστηριοποίηση της τοπικής κοινότητας. Η τοπική αυτοδιοίκηση, ξεπερνώντας τα γρανάζια της γραφειοκρατίας, μπορεί και πρέπει να αναλάβει υλοποιήσιμες πρωτοβουλίες έτσι ώστε σε κάθε πόλη να δημιουργηθούν κατάλληλοι χώροι δημιουργικής απασχόλησης και επαγγελματικής αποκατάστασης ατόμων με ειδικές ανάγκες. Απαραίτητη κρίνεται η θεσμοθέτηση ενός Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών, το οποίο θα προχωρήσει στην χρηματοδότηση των διαφόρων κέντρων -και ιδιαίτερα στην περιφέρεια-, στον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας των ήδη υπαρχουσών υπηρεσιών, στη δημιουργία νέων, καθώς επίσης και την προώθηση της συνεργασίας αυτών των υπηρεσιών μεταξύ τους και με τις οικογένειες. Η δημιουργία ενός υγιούς συστήματος Κοινωνικής Πρόνοιας που θα είναι ενήμερο για όλες τις διεθνείς εξελίξεις αλλά και για τις ανάγκες των ατόμων θεωρείται μία βασική αρχή για τη δημιουργία μίας ισότιμης σχέσης ανάμεσα στο άτομο, την οικογένεια και την κοινωνία. Τα παραδείγματα από τη εφαρμογή τέτοιων προγραμμάτων στο διεθνή χώρο αλλά και το παράδειγμα του La Rete στο Τρέντο (το οποίο αποτελεί μία προσπάθεια ανάμεσα στις πολλές που έχουν συντελεστεί στην Ιταλία) αποτελούν απόδειξη ότι το κράτος - όταν δεν μπορεί να δημιουργήσει επαρκή αριθμό κέντρων και υπηρεσιών για τα άτομα με ειδικές ανάγκες - μπορεί να ενισχύσει - θεσμικά και οικονομικά – πρωτοβουλίες που μπορούν να εργαστούν σε αυτό τον τομέα. Η πράξη αποδεικνύει ότι ένας σχετικά μικρός αριθμός ειδικών (11 ειδικοί στο σύνολό τους) όταν βασίζεται στην αμοιβαιότητα, στην ενημέρωση, και την αμοιβαία εμπιστοσύνη μπορεί να δημιουργήσει ένα ισχυρό πλέγμα υποστήριξης για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, η αλλαγή νοοτροπίας, η ενίσχυση του θεσμού του εθελοντισμού - και η ανάδειξή του σε τρόπο ζωής - θα αποτελέσουν σημαντικούς αρωγούς στην υλοποίηση αντίστοιχων δομών στην Ελλάδα.

Συμπερασματικές Επισημάνσεις

Το ίδρυμα La Rete αποδεικνύει έμπρακτα ότι μπορούν να εργαστούν μαζί διαφορετικοί φορείς της ειδικής αγωγής και να προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια και εκπαίδευση σε άτομα με ποικίλες ανάγκες και ιδιαιτερότητες. Το ίδρυμα αυτό, προσφέρει ένα πρότυπο εποικοδομητικής συνεργασίας της οικογένειας, της κοινωνίας, των ειδικών και των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Όλοι οι εμπλεκόμενοι εργάζονται με πάθος, υπομονή και ακούραστο ενθουσιασμό. Τα προβλήματα που τυχόν παρουσιάζονται από διάφορα γεγονότα, διαφωνίες και κόπωση των εργαζομένων, αντιδράσεις των ατόμων με ειδικές ανάγκες ξεπερνιούνται αρχικά με την επαρκή κατάρτιση των εκπαιδευτών, αλλά και με τον σωστό προγραμματισμό που διαπνέει τη λειτουργία. Παράλληλα, αποτελεί ένα αδιαμφισβήτητο παράδειγμα ανθρώπινης προσφοράς. Σε μία εποχή που χαρακτηρίζεται για αποστασιοποίηση, οι εθελοντές του ιδρύματος αποδεικνύουν ότι υπάρχουν Άνθρωποι που στρέφονται προς το συνάνθρωπό τους χωρίς υλικό κέρδος αλλά με μοναδικό στόχο να προσφέρουν. Με αυτούς τους ανθρώπους, συνοδοιπόροι στο ταξίδι για ένα καλύτερο μέλλον των ειδικών ατόμων αποτελούν οι εκπαιδευτές του ιδρύματος, οι οικογένειες τους και η τοπική κοινωνία. Ελπίδα όλων είναι να υλοποιηθεί στην Ελλάδα ένα κέντρο αντίστοιχο σε δράση και αποτελέσματα ισάξια αλλά και καλύτερα από το ίδρυμα la Rete, ώστε τα άτομα με ειδικές ανάγκες να αποκτήσουν αυτό που πραγματικά τους αξίζει, το δικαίωμα στη μάθηση, τη δημιουργική απασχόληση και κυρίως το δικαίωμα στην ίδια τη ζωή…

Βιβλιογραφία

Anstοz, C. (1994), Βασικές Αρχές της Παιδαγωγικής για τα Νοητικά Καθυστερημένα Άτομα. Επιμέλεια: Α. Ζωνίου – Σιδέρη. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Canevaro, A. (1999), Pedagogia Speciale. Milano Bruno Mondadori.

Cooperativa La Rete (2001), Ambiti Lavorativi. La Rete: Trento.

Donati, P. (1997), Presentazione. Nel F. Folgheraiter e P. Donati (a cura di). Community Care. Teoria e Pratica del Lavoro Sociale di Rete. Trento: Erickson.

Janes, D. (1997), La Rete – Cooperativa di Solidarietà Sociale per la Famiglia con Handicap. Nell’ 1a Conferenza Provinciale sulla Scuola. Relazioni e Interventi. Trento, 4 Aprile 1997. Provincia Autonoma di Trento: Didascalibri.

James, D. e Celi, F. (1999), Il Primo Educativo Individualizzto. Nuova Guida 1999 –2001. Diagnosi, Profilo Dinamico Funziale, Obiettivi e Attività Didattiche. Trento: Erickson.

Λαμπροπούλου, Κ. (1994), Φορείς Φροντίδας και Άτομα με Ειδικές Ανάγκες στην Οικογένεια: Σχέσεις, Διαπλοκές και Αντιφάσεις στα Πλαίσια της Κοινωνικής Πολιτικής. Στο Οικογένεια και Οικογενειακή Πολιτική σ’ ένα Μεταβαλλόμενο Κόσμο. Επιμέλεια Ζ.Λαμπρινή-Μινέττα. Αθήνα: Επτάλοφος.

Πολυχρονοπούλου, Σ., Αντωνοπούλου, Α., Παπαδόπουλος, Α., Παυλάκη, Σ. και Σταμπόλτζη, Α. (2000), Δημιουργική Μάθηση εκτός Σχολείου για Παιδιά με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες και Δυνατότητες στην Ελλάδα. Στα Πρακτικά Συνεδρίου Ειδικής Αγωγής. Α. Κυπριωτάκης (Επιμέλεια έκδοσης). Ρέθυμνο: Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Pallaoro, I. (1998), Relazione di Tirocinio, Cooperativa La Rete Trento: Università degli Studi di Trento.

Pedergana, N. (1996), Relazione di Tirocinio, Cooperativa “La Rete”. Trento: Università degli Studi di Trento.Scuola Diretta a Fini Speciali per Assisrenti Sociali.

Tomaselli, C. (1996), Relazione di Tirocinio, Cooperativa di Solidarietà Sociale “La Rete”. Trento: Università degli Studi di Trento. Corso di Diploma in Servizio Sociale.

Tommassini, M. (2000), La Rete:servizi offerti dalla Cooperativa La Rete. ANFAS Associazione Nazionale Famiglie di Disabili Intellettivi e Relazionali, 1, 17-18.

Venturelli, S. e Banal, A. (1997), “La Rete”: cooperativa di solidarietà sociale delle famiglie con handicap. Nel F. Folgheraiter e P. Donati (a cura di). Community Care. Teoria e Pratica del Lavoro Sociale di Rete. Trento: Erickson.