ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

Αδήριτη ανάγκη ή θυσία της εθνικής και πολιτισμικής μας

Ταυτότητας; Θέσεις-Αντιθέσεις-Προοπτικές

Του Στέλιου Νικόδημου

Εισαγωγικά

Το θέμα του Συνεδρίου μας αναμφίβολα είναι παγκοσμίου ενδιαφέροντος σήμερα και σίγουρα θα αποτελέσει τον ιστό ζωής και δράσης όλων των λαών, ιδίως στο άμεσο μέλλον, με άγνωστες ή συγκεχυμένες προοπτικές και συνέπειες. Οι συνέπειες δε αυτές προοιωνίζονται, επί του παρόντος τουλάχιστον, πιο απρόβλεπτες, αν επιχειρήσουμε να καθορίσουμε τον βαθμό και την έκταση του επηρεασμού της Παιδείας στην ανάπτυξη και εξέλιξη της Παγκοσμιοποίησης και αντίθετα. Τον προβληματισμό και τις σκέψεις μου για τα παραπάνω θα παρουσιάσω στην συνέχεια, όχι βέβαια ως ειδικός αναλυτής ή εξειδικευμένος επιστήμονας, αλλά ως ΔΕΚΤΗΣ - πολίτης και εκπαιδευτικός - της βροχής των μηνυμάτων αλλά και της πρακτικής, που ήδη χρησιμοποιούμε όλοι στα πλαίσια της Παγκοσμιοποίησης. Ως Δέκτης της βροχής που διαρκώς δυναμώνει πορεύομαι, κρατώντας μια ομπρέλα αυτοάμυνας, και αναζητώ το ρόλο μου ως πολίτης και ως δάσκαλος, βλέποντας ταυτόχρονα τα πόδια μου να πλατσουρίζουν και να μουσκεύονται στα θολά νερά αυτής της βροχής, που άλλοι την λένε ευλογία και άλλοι κατάρα…

Κατ' αρχήν θα παρουσιάσω επιγραμματικά την έννοια και τους στό-χους της Παγκοσμιοποίησης και στη συνέχεια θα αναφερθώ στις θέσεις και αντιθέσεις των υποστηρικτών και των πολεμίων της, στη σημερινή παρουσία της ως παγκόσμιο σύστημα, που επηρεάζει βασικές ανθρώπινες δραστηριότητες και φυσικά την Εκπαίδευση, στη σχετική Ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα και τις ανάγκες της Ελληνικής κοινωνίας και τέλος στην Ελληνική Παιδεία, ως μέσο αγωγής και μόρφωσης του σύγχρονου ΑΝΘΡΩΠΟΥ.

Έννοια και στόχοι της Παγκοσμιοποίησης

Η Παγκοσμιοποίηση είναι μια σύγχρονη τάση συστηματικής ενοποίησης όλου του κόσμου στον πλανήτη μας, που έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή στην οικονομία ,στο εμπόριο, στις επικοινωνίες και την πληροφορική, στις συγκοινωνίες, στον τουρισμό και φυσικά στην Εκπαίδευση. Η τάση αυτή ή αν θέλετε το νέο σύστημα της παγκόσμιας ανάπτυξης και συνεργασίας, δεν γνωρίζει ή δεν θέλει να διακρίνει εθνικά και κρατικά σύνορα και συστήματα, ούτε φυλές, θρησκείες, πολιτισμούς, ιστορίες και παραδόσεις. Γιαυτό εκλαμβάνεται από το ένα μέρος ως ισοπέδωση της εθνικής ταυτότητας και υπόστασης των λαών, που εξυπηρετεί μόνο τους πάσης φύσεως πλανητάρχες της εξουσίας και της οικονομίας και από το άλλο μέρος ως μεγαλόπνοο σχέδιο ανάπτυξης όλων των λαών, χωρίς μίση και πάθη ανάμεσά τους και τελικά ως αδήριτη ανάγκη συμβίωσης και εκσυγχρονισμού. Όσο πιο αισθητή όμως γίνεται η κυριαρχική παρουσία της Παγκοσμιοποίησης στη ζωή των λαών της Γης, τόσο πιο έντονη κάνει την παρουσία του ένα ρεύμα Αντι-παγκοσμιοποίησης, που ερμηνεύεται ποικιλοτρόπως από τους αναλυτές και εκδηλώνεται ως διεθνής " λαϊκή" διαμαρτυρία κατά της οικονομικής ολιγαρχίας και των βαρόνων της πληροφόρησης, οι οποίοι δεν στοχεύουν πουθενά αλλού παρά στο να κάνουν τους ολίγους πλούσιους πλουσιότερους και τα δισεκατομμύρια των φτωχών φτωχότερους…

Θέσεις και Αντιθέσεις

Η Παγκοσμιοποίηση είναι ένα φαινόμενο ή μάλλον μία κατάσταση, ένα εν ενεργεία σύστημα πολύπλευρο και πολυερμηνευόμενο, άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά. Ο Δέκτης όμως των ερμηνειών αυτών, δηλαδή ο κάθε πολίτης οποιουδήποτε κράτους, βρίσκεται σε κάποια σύγχυση ή έστω προβληματισμό, ανάλογα βέβαια με την ποιότητα της ζωής του και την ιδεολογική του θέση ή και τις επιδιώξεις του.

Ας παρακολουθήσουμε μία σύντομη σταχυολόγηση απόψεων έγκυ- ρων προσωπικοτήτων και αναλυτών της Παγκοσμιοποίησης.

Ο Πάπας της Ρώμης και ο Αρχιεπίσκοποπος Αθηνών Χριστόδουλος, κατά την συνάντηση των Αθηνών ( 4-5-01) διακήρυξαν ότι: " Η Παγκο-σμιοποίηση και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έχουν βλαβερές συνέπειες αν οι λαοί χάσουν την αυτοσυνειδησία τους, την εθνική τους παράδοση και τη θρησκεία τους. Τούτο θα συνιστούσε αναίρεση και απάρνηση της πνευ-ματικής τους κληρονομιάς."

Ο πρώην Καγκελάριος της Γερμανίας Χέλμουτ Κόλ υποστηρίζει εμφαντικά ότι "Δεν πρέπει να λείψει από την ταυτότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης το χαρακτηριστικό της χριστιανικής Ευρώπης".

Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος στο βιβλίο του "Παγκοσμιό-τητα και Ορθοδοξία" γράφει μεταξύ άλλων: "Η Παγκοσμιοποίηση κρίνεται, γιατί δεν μπορεί να περιοριστεί σε οικονομικές διαστάσεις και διαδικασίες ή στα τεχνολογικά επιτεύγματα, αλλά, από θεολογική άποψη, συνδέεται με την οικουμενικότητα της κοινωνίας της αγάπης. Το ξένο δεν υποτιμάται αλλά ερευνάται προς αποφυγή εγκλωβισμού ή ολοκληρωτικής αποδοχής αγνοώντας το διαφορετικό ".

Ο Μ. Γκορμπατσόφ, σε επιστολή του προς τον νεοεκλεγέντα Πρόεδρο των Η.Π.Α. γράφει μεταξύ άλλων: "Η Παγκοσμιοποίηση είναι δεδομένη σήμερα. Η αμερικανική Παγκοσμιοποίηση θα αποτελούσε μεγάλο λάθος. Ο κόσμος δεν θέλει σώνει και καλά να γίνει αμερικάνικος. Ο κόσμος είναι πολυσύνθετος και χαρακτηρίζεται από μια εξαιρετικά πλούσια και σπουδαία ποικιλία εκφράσεων και ενδιαφερόντων, όπως και από πολιτιστική ποικιλία, με την οποία θα χρειαστεί να συνδιαλλαγείτε και σεις".

Ο Καθηγητής Γ. Κουμάντος υποστηρίζει (Καθ.26-8-01) ότι:"Η Παγκο-σμιοποίηση είναι αναπόφευκτη ιστορική μοίρα της ανθρωπότητας. Όσο μάταιο είναι να πολεμάς κατά του τηλεφώνου και της τηλεόρασης, το ίδιο μάταιο είναι να θέλεις να σταματήσεις την οικονομική ανάπτυξη σε εθνικά σύνορα…".

Ο Γάλλος Καθηγητής André Fourcans γράφει ότι:"Η Παγκοσμιοποίη-ση είναι ένα φαινόμενο που ανησυχεί, αγανακτεί και φοβίζει πολλούς. Οι ιερεμιάδες της Αριστεράς την θεωρούν το απόλυτο κακό και οι μοιρολάτρες της Δεξιάς την αντιμετωπίζουν ως τετελεσμένο γεγονός που κανείς δεν μπορεί να αλλάξει…Ποιο είναι το μέγεθος της αλήθειας σε όλες αυτές τις αντιδράσεις; κι ακόμη ποιο είναι το μέγεθος της άγνοιας και ποιο της δημαγωγίας;"

Σε ένα ένθετο της εφημερίδας: "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"(15-8-01) με τίτλο:"Παγκοσμιοποίηση. Ελπίδα ή Εφιάλτης;" αναφέρονται μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα:"Ο Ο.Η.Ε. διαπίστωσε ότι η φτώχεια, η ανισότητα και η ανασφάλεια αυξήθηκαν σ' όλο τον πλανήτη από την στιγμή που ξεκίνησε το νέο σύστημα ,δηλ. η Παγκοσμιοποίηση.(W.Phaf, International Herald Tribune).

"Τα ερωτήματα και οι αντιπαραθέσεις για την Παγκοσμιοποίηση πληθαίνουν, καθώς εισβάλλει στο προσκήνιο και ο απρόσκλητος παρά-γοντας των κινημάτων εναντίον της…"

Κατά τον Καθηγητή του Μ.Ι.Τ. Ν. Τσόμσκι ," Η παγκόσμια ανισότητα έχει φθάσει σε πρωτοφανή επίπεδα…Το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει τα εισοδήματα του φτωχότερου 60%,δηλ. των τριών δισεκατομμυρίων ανθρώπων".

Ο Ουρουγουανός συγγραφέας Εδουάρδο Γκαλεάνο, σχολιάζοντας τα σχέδια για την οικονομική ολοκλήρωση του αμερικανικού Βορρά με τον φτωχό Νότο, στο βιβλίο του "Ο κόσμος ανάποδα" γράφει ειρωνικά: "Υπάρχει μόνο ένας τόπος όπου ο Νότος μπορεί να ανταγωνιστεί ισότιμα το Βορρά. Ένα γήπεδο στη Βραζιλία όπου ο κύκλος του Ισημέ-ρινού περνάει ακριβώς από την σέντρα του γηπέδου, κι έτσι κάθε ομάδα παίζει ένα ημίχρονο στην περιοχή του Βορρά και ένα στην περιοχή του Νότου…"

Ο Καθηγητής Π. Καζάκος γράφει (Καθ. 5-8-01):"Το κίνημα εναντίον της Παγκοσμιοποίησης συνδέει γύρω από έναν κοινό στόχο εντελώς διαφορετικές ομάδες και λογικές. Ξεχωρίζουν δύο ρεύματα. Το αναθεω-ρητικό, που στοχεύει σ' έναν "ανθρώπινο καπιταλισμό", χωρίς να αμφισβητεί τις δομές του συστήματος και το ριζοσπαστικό, που επιζητεί την ανατροπή του συστήματος…"

Στο Παγκόσμιο Οικονομικό FORUM του Νταβός επισημάνθηκαν και τα εξής:"Αρχίστε να παίρνετε στα σοβαρά την αντίδραση εναντίον της Παγκοσμιοποίησης, η οποία χρειάζεται ανθρώπινο πρόσωπο. Σε μία εποχή που η έμφαση βρίσκεται στην παροχή εξουσιών στο λαό, η Πα-γκοσμιοποίηση έχει εγκαθιδρύσει την εξουσία της αγοράς με πρωτοφανή τρόπο, που μπορεί να οδηγήσει σε οξύτατες κοινωνικές συγκρούσεις.." (Καθ.28-1-01). "Παρά τον ουτοπικό χαρακτήρα πολλών συνθημάτων τους, οι διαδηλωτές του Σίατλ, της Πράγας, του Γκέτεμποργκ, της Γένοβας κ.ά., έχουν προβάλλει με το δικό τους τρόπο ανθρωπιστικά χαρακτηριστικά και αιτήματα στη διαδικασία της Παγ-κοσμιοποίησης, με μεγάλη απήχηση στη διεθνή κοινή γνώμη. Εργασία, περιβάλλον, ανθρώπινη κοινωνία, επιστημονική έρευνα, είναι λέξεις που προφέρονται με νέους τόνους και δεν μετρούνται πια μόνο με τη λογική του κέρδους, αλλά με την πολύ απαιτητική λογική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για ελευθερία, δημοκρατία, αξιοπρέπεια και ισότητα.." (Καθ.,24-6-01).

Ο Ιγνάτιο Ραμονέ, Διευθυντής της MOND DIPLOMATIQUE, αποκαλεί την Παγκοσμιοποίηση "νέο απολυταρχισμό και οικονομικό και κοινωνικό δαρβινισμό, που επιβάλλει την παρουσία του παντού με διαρκή καλέσματα για ανταγωνισμό, φυσική επιλογή και προσαρμογή. Θεμελιώδης αξία είναι τα μεγάλα κέρδη, γιαυτό οι νόμοι της αγοράς απέκτησαν την ιδιότητα του λατρευτικού ειδώλου. Η Παγκοσμιοποίηση εμφανίζει πλέον απολυταρχικό πρόσωπο, με ιερατείο και δόγμα'.

Ο καθηγητής Κ. Βεργόπουλος γράφει ( Καθ. 15-8-01): " Σε διεθνές επίπεδο το νέο παγκόσμιο σύστημα, προβάλλοντας την ιδέα του τέλους του Κράτους - Έθνους, καλύπτει την πληρέστερη υπαγωγή των εθνικών κρατών στην αμερικανική ηγεμονία… και το αποκαλεί "παγκόσμια κοινωνική ατιμία του κεφαλαίου της νέας παγκόσμιας ολιγαρχίας του αφηρημένου χρήματος..". Παραδέχεται πάντως ότι: " Λόγω των αριστεροδεξιων περγαμηνών του το θεώρημα της Παγκοσμιοποίησης κατέκλυσε ασφυκτικά ολόκληρο το πολιτικό σκηνικό της τελευταίας εικοσαετίας..".

Ο Καθηγητής Θ. Βερέμης γράφει (Καθ.19-8-01): 'Τα Έθνη -Κράτη, παρά τις πιέσεις της Παγκοσμιοποίησης, παραμένουν η κυρίαρχη μορφή διεθνούς οργάνωσης στον σύγχρονο κόσμο και οι θέσεις τους σε θέματα Παγκοσμιοποίησης θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη".

Κατά τον Mike Moore, Γεν. Διευθυντή του Παγκόσμιου ,

Οργανισμού Εμπορίου " Ομάδες Αντιπαγκοσμιοποίησης στον πλούσιο Βορρά, ανησυχούν για την εξάπλωσή της, ενώ οι ιθύνοντες του φτωχού Νότου αγωνιούν μήπως η περιθωριοποίηση τους στερήσει τα πλεονεκτήματά της.. Το εμπόριο αποτελεί ουσιώδες στοιχείο δράσης για την ανύψωση του βιοτικού επιπέδου, την κατοχύρωση της ασφάλειας και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων..". Δεν μας λέει όμως τίποτε για το εμπόριο όπλων, ναρκωτικών ακόμη και ανθρώ-πων (δουλεμπόριο).

Η Viviane Forester, δημοσιογράφος της ΜΟΝΤ, στο βιβλίο της "Μια παράξενη δικτατορία" συνδυάζει καυστικά την Παγκοσμιοποίηση με τον υπερφιλελευθερισμό και μάλιστα υποτάσσει την πρώτη στο δεύτερο, που τον αποκαλεί "παράξενη δικτατορία πλανητικών διαστάσεων, που δεν φιλοδοξεί να καταλάβει την εξουσία, αλλά να έχει υπό την εξουσία της όσους την κατέχουν, καταργώντας την αυτονομία τους.."

Ο Αμερικανός οικονομολόγος Τ. Φρίντμαν , χαρακτηρίζει την Παγκοσμιοποίηση αναπόφευκτη αντικειμενική πραγματικότητα και ονομάζει την εποχή μας Doscapital, παραφράζοντας το Dascapital του Μαρξ και συνδυάζοντάς το με το λογισμικό DOS της Πληροφορικής. "Η Παγκοσμιοποίηση έχει τη δική της δομή εξουσίας, που στηρίζεται σε τρείς αλληλοεπηρεαζόμενες ισορροπίες: την παραδοσιακή ανάμεσα στα έθνη-κράτη, την κρίσιμη ισορροπία ανάμεσα στα έθνη-κράτη και παγκόσμιες αγορές στις οποίες εκατομμύρια επενδυτών μετακινούν κεφάλαια σε όλο τον κόσμο με ένα "κλίκ" (ο ηλεκτρονικός όχλος"!) και την νεότερη ισορροπία ανάμεσα στο έθνος-κράτος και το άτομο. Τα υπερενισχυμένα από τα ηλεκτρονικά μέσα άτομα, κυκλοφορούν ελεύθερα σήμερα στον κόσμο και αποτελούν απειλή (π.χ. οι καμικάζι).

Η συνάρτηση της ανάπτυξης της Ενωμένης Ευρώπης και της Παγκοσμιοποίησης έχει ήδη ξεκινήσει, αλλά πολλές επιφυλάξεις διατυπώνονται για την πληρότητα του νέου συστήματος ζωής και δράσης των λαών.

Ο Πρωθυπουργός της Γαλλίας Λιονέ Ζοσπέν ,σε ομιλία του με θέμα "Το μέλλον της Ευρώπης" (28-5-01), τονίζει μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα: " Πέρα από την οικονομική και νομισματική Ένωση (ΟΝΕ), πρέπει τώρα να διευρύνουμε την πολιτική, για να μην αναχθεί η Ευρώπη σε μία αγορά και διαλυθεί μέσα στην Παγκοσμιοποίηση. Γιατί η Ευρώπη είναι πολύ περισσότερο από μία αγορά. Είναι φορέας ενός μοντέλου κοινωνίας, καρπού της Ιστορίας…Υπάρχει ένας Ευρωπαϊκός τρόπος ζωής…Αυτό το πρωτότυπο μοντέλο κοινωνίας πρέπει να το εγγράψουμε στις συνθήκες και να το κάνουμε να ζει στις πολιτικές μας. Η Ευρώπη αρνείται να αποσυνδέσει την οικονομική ευημερία από την κοινωνική πρόοδο. Να φτιάξουμε την Ευρώπη χωρίς να διαλύσουμε την Γαλλία, ούτε οποιοδήποτε από τα άλλα ευρωπαϊκά έθνη. Αυτή είναι πολιτική μου επιλογή. Όπως τόσοι άλλοι πεπεισμένοι Ευρωπαίοι επιθυμώ την Ευρώπη, αλλά παραμένω προσηλωμένος στο Έθνος μου!"

Αντίθετα ο Γερμανός Καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ θέλει μία Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία με κυριαρχία της Γερμανίας, και όχι Ένωση Ε-θνικών Κρατών.

Ο Αναπληρωτής Γεν. Διευθυντής της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμπατριώτης μας Θ. Θεοδωράκης γράφει μεταξύ άλλων ¨Τη δική της ηθική στάση προσπαθεί να περάσει η Ευρωπαϊκή Ένωση στο θέμα της Παγκοσμιοποίησης για να υπάρχει παράλληλη εξέλιξη και όσμωση του οικονομικού, του κοινωνικού και του πολιτιστικού στοιχείου. Διαφορετικά θα υπάρξουν αντιδράσεις και διεύρυνση ανισοτήτων, με μοιραίες συνέπειες για τη διεθνή σταθερότητα και ασφάλεια".

Πέρα όμως από τις προαναφερθείσες θέσεις και αντιθέσεις στο μεγάλο θέμα της Παγκοσμιοποίησης που διατυπώνουν ειδικοί επιστήμονες, αναλυτές και πολιτικοί, παραθέτουμε δειγματικά και τα αποτελέσματα μιας σχετικής έρευνας του περιοδικού ΤΙΜΕ, που δείχνει τις θέσεις και αντιθέσεις ενός δείγματος από νέους 25-35 ετών της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας, που απάντησαν στο ερώτημα: " Είστε υπέρ ή κατά της Παγκοσμιοποίησης;" Στο σύνολο των ερωτηθέντων 24% απάντησαν αρνητικά, 30% απάντησαν θετικά και 46% δεν εξέφρασαν γνώμη. Ειδικότερα κατά χώρα προέλευσης δόθηκαν οι εξής απαντήσεις: Γαλλία, υπέρ 27%, κατά 28%, χωρίς γνώμη 46%. Γερμανία, υπέρ 31%, κατά 24%, χωρίς γνώμη 45%. Ιταλία, υπέρ 35, κατά 28%, χωρίς γνώμη 37%. Βρετανία, υπέρ 26%, κατά 16%, χωρίς γνώμη 58%. Εντυπωσιακό είναι το ποσοστό των αναποφάσιστων, ενώ 3 στους 10 Ευρωπαίους δέχονται την Παγκοσμιοποίηση και ισάριθμοι την απορρίπτουν. Η έρευνα δείχνει την εικόνα μιας γενιάς σε μετάβαση, η οποία ωθείται από την Παγκοσμιοποίηση στην πολιτική και οικονομική ενοποίηση, αλλά σύμφωνα με τις απαντήσεις σε άλλα ερωτήματα κοινωνικού περιεχομένου, παραμένει βαθιά προσηλωμένη στην εθνική ταυτότητα και τις κατά τόπους παραδόσεις ", (Καθ.22-4-01).

Η υπαρκτή σήμερα Παγκοσμιοποίηση

Αν αντικρίσουμε την πραγματικότητα που μας περιβάλλει σήμερα, πέρα από τον ασταμάτητο βομβαρδισμό θεωριών, αναλύσεων, θέσεων και αντιθέσεων που δεχόμαστε μέσω Μ.Μ.Ε., του Τύπου και της σχετικής βιβλιογραφίας, θα διαπιστώσουμε ότι ήδη έχουμε εμπλακεί και ζούμε μέσα σε μία Παγκοσμιοποίηση πολλών βασικών δραστηριοτήτων, όπως είναι η οικονομία, το εμπόριο, τα δίκτυα και υπερδίκτυα επικοινωνιών και πληροφόρησης, οι συγκοινωνίες, ο τουρισμός, οι παγκόσμιοι Οργανισμοί διεθνών σχέσεων, οι αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, οι προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές κ.λ.π. Σ' όλες αυτές τις δραστηριότητες παίρνουν μέρος όλο και περισσότεροι άνθρωποι, ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης της χώρας τους. Στο πλαίσιο αυτό ως παγκόσμια γλώσσα επικοινωνίας έχει κυριαρχήσει η Αγγλική , που μερικοί δεν δίστασαν να την χαρακτηρίσουν " δολοφόνο " των άλλων γλωσσών… Πάντως θέλοντας και μη, σημαντικός αριθμός αγγλικών λέξεων έχουν ενσωματωθεί στο καθημερινό λεξιλόγιο όλων των λαών, γιατί αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για να εισέλθει κανείς στο παιχνίδι της Παγκοσμιοποίησης. Έτσι, πέρα από τους πάγκοινους πλέον όρους computer, Internet, super market, air-condition, on-line, electronic mail (e-mail) και πλήθος άλλων, καθημερινά εμπλουτίζεται το αγγλικό λεξιλόγιο, ανάλογα πάντοτε με τα ενδιαφέροντα και την απασχόληση καθενός. Στην Εκπαίδευση π.χ. εξοικειωνόμαστε με νέους όρους όπως: e-versity, e-teaching, e-learning, e-books, new information technology, κ.λ.π. Εκεί όμως που φαίνεται από όλους η Παγκοσμιοποίηση είναι οι τηλεπικοινωνίες και τα Μ.Μ.Ε. (τηλεόραση, ραδιόφωνο, κινητά τηλέφωνα ). Δεν είναι ασήμαντο να βλέπεις και να ακούς την ίδια στιγμή συνομιλητές από την Αθήνα, την Ουάσιγκτον, το Αφγανιστάν, τη Μόσχα, το Λονδίνο και το Κάιρο!!

Ζούμε λοιπόν σε μία έστω μίνι Παγκοσμιοποίηση σήμερα, που μέρα με την ημέρα γιγαντώνεται και από την οποία κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει. Γιαυτό ακριβώς χρειάζεται, είναι επιτακτική ανάγκη, να προετοιμαστούμε με σύνεση και προσοχή, ώστε να παίξουμε το ρόλο που η πραγματικότητα και το μέλλον απαιτούν, χωρίς να χάσουμε την Ελληνική μας ταυτότητα, την Ιστορία μας, τον πολιτισμό μας και τις παραδόσεις μας, που μας κράτησαν τόσους αιώνες στη ζωή και τη δράση των ανθρωπίνων κοινωνιών.. Μονόδρομος σχεδόν προς αυτή την κατεύθυνση είναι η Παιδεία και η Εκπαίδευση, της οποίας ο ρόλος αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως πρωταρχικής σημασίας και ως γέφυρα "μετάγουσα" από το χθες και το σήμερα στο αύριο των Ανθρωπίνων κοινωνιών.

Ο ρόλος της Παιδείας στην Παγκοσμιοποίηση

Θεωρώ αναγκαίο από την αρχή να αντιδιαστείλουμε την έννοια της Ελληνικής Παιδείας ως έμπρακτη και συστηματική διαδικασία εκπαίδευσης και μόρφωσης ιδίως των νέων, από την Ελληνική Παιδεία ως πνευματική και μορφωτική κληρονομιά της Ανθρωπότητας.

Δειγματικά και με συντομία θα αναφέρω κάποιες δραστηριότητες και σκέψεις που παρατηρούνται διεθνώς, σχετικά με την Παιδεία ως παρεχόμενη εκπαίδευση και μόρφωση στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, μέσω κυρίως της νέας τεχνολογίας. Στα σχολεία της γενικής εκπαίδευσης, ιδίως των ανεπτυγμένων χωρών από αρκετό καιρό έχει εισαχθεί το μάθημα της Πληροφορικής και έχει εξασφαλιστεί ο απαιτούμενος τεχνικός εξοπλισμός και τα κατάλληλα προγράμματα για την εκπαίδευση των μαθητών. Έτσι με τα προγράμματα αυτά και τη σύνδεση των σχολείων με τα διάφορα διαδίκτυα, όπως το Internet, αλλά και μεταξύ τους, καθώς και με την κατάρτιση ή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, συντελείται σημαντικό μέρος του όλου εκπαιδευτικού προγράμματος ή και ολόκληρο το πρόγραμμα.

Σε ημερίδα που έγινε στην Αθήνα (26-4-01) με θέμα "Αξιοποίηση των τεχνολογιών της Πληροφορικής και της Επικοινωνίας στην εκπαιδευτική διαδικασία", ο υπουργός Παιδείας της Γαλλίας Ζακ Λάγκ ανέφερε μεταξύ άλλων ότι : " Στη Γαλλία όλα τα Γυμνάσια και τα Λύκεια έχουν συνδεθεί με το Internet και σε λίγο ακολουθούν τα Δημοτικά. Πολύ σύντομα τα παιδιά του Δημοτικού θα πηγαίνουν στην τάξη τους με τσάντα-οθόνη και ηλεκτρονικά βιβλία. Το υπουργείο Παιδείας προετοιμάζει με εντατικούς ρυθμούς την ηλεκτρονική μορφή της διδακτέας ύλης και τους απαραίτητους δικτυακούς τόπους ( www) για δασκάλους και μαθητές, που θα τους βοηθήσουν να καταλάβουν το νόημα και τους στόχους της ελκυστικής μεταλλαγμένης εκπαιδευτικής και διδακτικής διαδικασίας..". Παρόμοιες προσπάθειες καταβάλλονται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στις ΗΠΑ, στην Ιαπωνία κ.α.

Στην Ελλάδα γίνονται κάποια σχετικά μικρά βήματα εξοπλισμού των σχολείων με Η/Υ και προγράμματα, καθώς και με σχετική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, με τη γενναία ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Απέχουμε όμως αρκετά από το ποθητό επίπεδο.

Εκεί όμως που παρατηρείται ιδιαίτερη ανάπτυξη και πράγματι "μεταλλαγμένοι" τρόποι εκπαίδευσης και γενικότερα σπουδών, είναι η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Νέες έννοιες και συστήματα, όπως η Παγκοσμιοποίηση ή Διεθνοποίηση των σπουδών, η κοινωνία της γνώσης, η εκπαίδευση από απόσταση, το ανοιχτό και το εικονικό Πανεπιστήμιο, τα on line μαθήματα, οι εκπαιδευτικές ιστοσελίδες (sites) κ.λ.π., προκαλούν, προσκαλούν και προσελκύουν χιλιάδες σπουδαστών σε όλον τον κόσμο. Στις ΗΠΑ, που θεωρούνται και ο εγκέφαλος της Παγκοσμιοποίησης, περίπου 70 εκατομ. άνθρωποι "φοιτούν" σήμερα σε κάποιο Πανεπιστήμιο μέσω του Internet. Σήμερα το 75% των αμερικανικών Πανεπιστημίων προσφέρει μαθήματα μέσω του Internet σε περισσότερους από 1,5 εκατομ. "φοιτητές" (Boston Globe, 15-7-01). Μεγάλα Πανεπιστήμια όπως το Harvard, το Yale, το Prinston, το Cornell, το Columbia, προσφέρουν σήμερα "ηλεκτρονικά" πτυχία σε πολλές περιπτώσεις χωρίς μετακίνηση του φοιτητή. Τα λεγόμενα "εικονικά" Πανεπιστήμια λειτουργούν με μόνη υλικοτεχνική υποδομή τα στούντιο, όπου ηχογραφούνται οι διαλέξεις των καθηγητών και μέσω του Internet τις προωθούν σε όλο τον κόσμο. Παρόμοια λειτουργούν και άλλα Πανεπιστήμια στην Ευρώπη, στον Καναδά, ακόμη και στην Κίνα, όπου το Dianda University έχει στα προγράμματά του 850.000 φοιτητές! Τελευταία, ανταγωνιστής των προγραμμάτων αυτών των Πανεπιστημίων παρουσιάζονται οι διάφορες ιστοσελίδες (sites) στα διαδίκτυα, που προσφέρουν μαθήματα δωρεάν, αλλά με παρεμβαλλόμενες "χρυσοφόρες" διαφημίσεις, τρώγοντας έτσι πολλή πελατεία των ανοιχτών Πανεπιστημίων. Πολλοί ομιλούν πλέον για στυγνή εμπορευματοποίηση της Εκπαίδευσης, στην οποία βέβαια η λέξη "Παιδεία" ακούγεται σπανιότατα ή καθόλου, γιαυτό και η εξέλιξη αυτή δεν βρίσκει σύμμαχο όλη την η ακαδημαϊκή κοινότητα ακόμη και στην Αμερική…

Κατά το περιοδικό Economist, (Καθ.25-2-01) "παρά τον συναγωνισμό στα e-mail προγράμματα των διαφόρων Πανεπιστημίων και την έκρηξη ανάπτυξης των διαδικτύων, το εγχείρημα έχει αποτύχει εμπορικά (…) και άρχισε να προβάλλεται από τους καθηγητές το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων..". Κατ΄ άλλους επισημαίνεται και το γεγονός ότι με την εξ'αποστάσεως εκπαίδευση δεν υπάρχει τρόπος να εμποδίσουμε έναν φοιτητή από του να βάλει στη θέση του, μπροστά στον Η/Υ κάποιον άλλον να απαντά για λογαριασμό του ..(Boston Globe, 15-7-01)

Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γ. Μπαμπινιώτης γράφει (Βήμα τ. Κ. 3-6-01): " Αναμφίβολα με τη μεγάλη πρόοδο της νέας τεχνολογίας η επικοινωνία και η συνεργασία των Α. Ε. Ι. έχει ραγδαία αυξηθεί. Το πρόβλημα είναι αν αυτό σημαίνει και Παγκοσμιοποίηση της Ανωτάτης Εκπαίδευσης, ως προς τα προγράμματα διδασκαλίας, τη γλώσσα, την αναγνώριση τίτλων σπουδών κ.λ.π. Και αν ναι, θα υπάρχουν εθνικές επιλογές ή οι σχετικές αποφάσεις θα λαμβάνονται από διαφορετικώς θεσμοθετημένα όργανα, που θα καθορίζουν τις πανεπιστημιακές σπουδές σε όλο τον κόσμο; Και τότε πού πάει η εθνική πολιτιστική φυσιογνωμία και κληρονομιά κάθε χώρας; Τι δασκάλους θα μορφώσουμε για τα σχολεία μας και τι αυτοί θα διδάξουν στους νέους;" και συνεχίζει : "Η Σύνοδος των Πρυτάνεων μεγάλων Πανεπιστημίων, που έγινε στην Ουάσιγκτων στις αρχές του 2001, δεν υιοθετεί την Παγκοσμιοποίηση. Θέλει την συνεργασία και σύγκληση αλλά δεν θέλει την εξομοίωση και τις δεσμεύσεις σε πρότυπα ξένα προς κάθε τόπο. Θέλει την Διεθνοποίηση αλλά δεν θέλει την Παγκοσμιοποίηση, γιατί η δεύτερη παίρνει συχνά τον χαρακτήρα του εξαμερικανισμού, που είναι μία μορφή πολιτισμικού ηγεμονισμού, ο οποίος πηγάζει από την παθητική γενίκευση μίμησης αμερικανικών προτύπων…Πράγμα που ούτε και οι ίδιοι οι Αμερικανοί το θέλουν".

Στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Ιούνιο του 1999 διαμορφώθηκε η περίφημη " Διακήρυξη της Μπολόνια", που στοχεύει στη δημιουργία μιας ενιαίας ευρωπαϊκής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης μέχρι το 2010, που θα ενδυναμώσει την ευρωπαϊκή οικονομία με τη δημιουργία πολυπληθούς εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού. Οι πρωτεργάτες της Διακήρυξης θεωρούν τον μέσο όρο ηλικίας εισαγωγής επιστημόνων στην αγορά εργασίας πολύ μεγάλο και γιαυτό εισηγήθηκαν την μείωση των σπουδών σε 3 ή το πολύ σε 4 έτη και συγχρόνως να λαμβάνουν κάποιου είδους ενδιάμεσο πτυχίο, όλο και περισσότεροι νέοι, που θα φέρει τον τίτλο Ανωτάτης Εκπαίδευσης. Από τα 29 κράτη που συμμετείχαν η Ελλάδα, η Ολλανδία και η Ισπανία δεν υπέγραψαν, υποστηρίζοντας ότι : "η τεχνική προσέγγιση της Παιδείας εμποδίζει την βαθύτερη καλλιέργεια των νέων και ίσως αναιρεί την δυνατότητα της Ευρώπης να ηγηθεί της έρευνας και του παγκόσμιου σχεδιασμού". Δεν γνωρίζω 'όμως αν η τελευταία "ανωτατοποίηση" των ΤΕΙ στη χώρα μας στηρίχτηκε μόνο σ΄αυτή τη Διακήρυξη και η Ελλάδα αναθεώρησε την αρχική της θέση που δεν είχε υπογράψει.

Σήμερα στην Ελλάδα αρκετά ΑΕΙ και ΤΕΙ συνεργάζονται με αντίστοιχα ιδρύματα του εξωτερικού μέσω διδικτύων και έχουν αρχίσει προγράμματα σπουδών εξαποστάσεως.Το ίδιο έχει αρχίσει να γίνεται και με διάφορα ΙΕΚ, ΚΕΚ, ΚΕΣ και μεγάλα ιδιωτικά σχολεία.

Πάντως η επίλυση του μεγάλου προβλήματος της ανεργίας, ιδίως των νέων, μέσω της σύντομης και μαζικής παραγωγής πτυχιούχων σε συνδυασμό αποκλειστικά με τις ανάγκες της αγοράς, φαίνεται να προβληματίζει πολλούς οι οποίοι φοβούνται ότι "η κοινωνία της γνώσης και της πληροφορίας και ο καλπασμός της νέας τεχνολογίας καλλιερ-γούνται και αναπτύσσονται υπό την ομπρέλα της Παγκοσμιοποίησης, που θέλει μεθοδικά και μακροπρόθεσμα να αλώσει την Ευρώπη και να την κάνει υποκατάστημα των "πλανηταρχών" της οικονομίας, που μπροστά στο κ έ ρ δ ο ς υποτιμούν τον Άνθρωπο και δεν σέβονται ούτε την Ιστορία του, ούτε τον πολιτισμό του, ούτε το περιβάλλον, ούτε τίποτα…Το ερώτημα είναι: η Ευρώπη και κάθε λαός θα το δεχθούν κισμετικά ή θα θελήσουν να διατηρήσουν την πολιτιστική και εθνική τους ταυτότητα με σεβασμό στις διαφορές και στην ειλικρινή συνεργασία;

Αλλά αν σήμερα η έκρηξη των νέων τεχνολογιών και οι νόμοι της οικονομικής ανάπτυξης, της αγοράς και του κέρδους έχουν παρασύρει μονοδρομικά την Παγκόσμια Παιδεία ως εκπαίδευση και κατάρτιση, για να συμβάλλει στην παραγωγικότητα και την καταπολέμηση της ανεργίας, δεν μπορούμε να αγνοούμε την ανθρώπινη και κοινωνική πλευρά των λαών και το βαθύτερο νόημα της Παιδείας ως μόρφωση διαχρονικής αξίας και ποιότητας.

Ο σκοπός της Παιδείας που παρέχεται στο σχολείο στοχεύει στο να διδάξει γνώσεις και δεξιότητες στους νέους, να αναπτύξει την νοητική τους δύναμη, ώστε να σκέπτονται και να ενεργούν σωστά και δημιουργικά, αλλά και να καλλιεργήσει τις ψυχοπνευματικές τους δυνάμεις, να τους εμπνεύσει αρχές, αξίες και ιδανικά και να τους ξυπνήσει ευαισθησίες ηθικές, κοινωνικές και ανθρωπιστικές. Και ακόμα, κατά τον πρύτανη κ. Γ. Μπαμπινιώτη " έργο της Εθνικής Παιδείας είναι να μυήσει κάθε νέο στη γλώσσα, στην Ιστορία και στις παραδόσεις της πατρίδας του, στην πίστη, στις τέχνες και στα γράμματα και γενικότερα στον πολιτισμό, που προσδιορίζει την εθνική του ταυτότητα, την εθνική φυσιογνωμία της χώρας του και την εθνική ιδιοπροσωπία του λαού στον οποίο ανήκει ". (Φυλλάδιο της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας 2001). Δεν είναι κοντόφθαλμη και σοβινιστική η άποψη ότι η εθνική συνείδηση, η εθνική ιδιοπροσωπία και το εθνικό κράτος παραμένουν στοιχεία αναλλοίωτα και ισχυρότατα και γιαυτό καμία Παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί να τα αγνοεί. Αντίθετα, οφείλει να τα λαμβάνει σοβαρά υπόψη.

Η κλασσική Ελληνική Παιδεία μπορεί πολλά να προσφέρει και να μπολιάσει αρμονικά και εποικοδομητικά τις σύγχρονες αναπτυξιακές τάσεις των εκπαιδευτικών συστημάτων, με επίκεντρο τον Άνθρωπο, τη γόνιμη σκέψη του και τη δημοκρατική συμβίωση όχι μόνο σε εθνικό αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο. Τις απόψεις αυτές υποστηρίζουν θερμά διακεκριμένοι μελετητές και Δάσκαλοι των Ελληνικών κλασσικών Γραμμάτων, που η αγάπη και η πίστη τους στην αξία της κλασσικής Ελ-ληνικής Παιδείας σπάνια συναντάται ακόμη και σε Έλληνες πνευματικούς ανθρώπους…Δύο μόνο ονόματα θα αναφέρω: την Jacqueline de Romilly, της Γαλλικής Ακαδημίας και της Ακαδημίας Αθηνών, εξέχουσα ελληνίστρια της εποχής μας. Ενδεικτικά θα αναφέρω ένα από τα είκοσι σχετικά βιβλία της το "Γιατί η Ελλάδα", όπου με γλαφυρότητα αναλύει βασικές πτυχές της αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας και αποδεικνύει την οικουμενικότητα του Ελληνικού πνεύματος τονίζοντας : " Το να είσαι Έλληνας δεν είναι ζήτημα καταγωγής, αλλά αγωγής".

Ο δεύτερος που θέλω να αναφέρω είναι ο Αμερικανός ελληνιστής Victor Hanson,καθηγητής στο California State University,του οποίου το τελευταίο βιβλίο "Ποιος σκότωσε τον Όμηρο" αποτελεί έναν μοναδικό ύμνο της Ελληνικής Κλασσικής Παιδείας και της αξίας της για τον σύγχρονο μορφωμένο άνθρωπο. Γράφει μεταξύ άλλων: "Οι κεντρικές αξίες της κλασσικής Ελλάδος είναι μοναδικές, αμετάβλητες και μη πολυπολιτισμικές. Οι κλασσικές σπουδές όχι μόνο εξακολουθούν να αποτελούν τον πυρήνα και το κεφαλόβρυσο όλης της Ευρωπαϊκής Παιδείας και γενικότερα του Δυτικού πολιτισμού, αλλά και ορίζουν τις ίδιες τις παραμέτρους των σημερινών συζητήσεων περί Παιδείας. Τα Ελληνικά εξακολουθούν να είναι το αθάνατο νερό που δίνει ζωή στη μάθηση, ένα δώρο που η απόκτησή του μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που δουλεύει ο νους του ανθρώπου.. Το να αγνοήσουμε ή να καταστρέψουμε τους Κλασσικούς ισοδυναμεί με πολιτιστική αυτοκτονία.." Με λύπη του όμως διαπιστώνει ότι : " στη Δύση και ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, οι κλασσικές σπουδές δέχονται μια εξοντωτική επίθεση". Αναζητώντας απάντηση στο ερώτημα "ποιος σκό-τωσε τον Όμηρο;" Κατηγορεί τον τρόπο διδασκαλίας και τους περισ-σότερους διδάσκοντες στα πανεπιστήμια της Δύσης, που παράγουν περισσότερους "φονιάδες" του Ομήρου, παρά σωτήρες του.. Παρ΄ όλα αυτά πιστεύει ότι ο Όμηρος θα ξεπεράσει την κρίση και θα αντέξει και πάλι κάθε πρόκληση, απειλή και επίθεση. Ελπίζει στην αναγέννηση των κλασσικών σπουδών και σημειώνει: " Θα βλαστήσουν νέα φύλλα σε μια διαφορετική Άνοιξη, γιατί οι ρίζες των Ελλήνων είναι βαθιές και δεν μπορούν να μολυνθούν τόσο εύκολα..". Ευαισθησίες και σοβαρές φωνές ξένων, που τόσο λείπουν σήμερα, δυστυχώς, κι απ΄ την "Κοιτίδα" των κλασσικών Γραμμάτων, τη χώρα μας. Τίποτα όμως δεν δικαιολογεί την όποια αδιαφορία μας για την οφειλόμενη αξιοποίηση της Κλασσικής μας Παιδείας, της οποίας κληρονόμοι δεν είμαστε μόνο εμείς, αλλά όλος ο κόσμος…

Συμπεράσματα και προοπτικές

Όπως φάνηκε από τα παραταθέντα, μέσα από τον κυκεώνα θέσεων, αντιθέσεων και σύγχυσης για την αξία και την σκοπιμότητα της Παγκο-σμιοποίησης, εύλογα σκέπτεται και αναρωτιέται κανείς: Πού πάμε; και πού οφείλουμε να πάμε;

Αναντίρρητα η Παγκοσμιοποίηση δεν πρόκειται να γυρίσει πίσω ή να εγκαταλειφθεί. Ήδη την ζούμε! Ο στρουθοκαμηλισμός δεν οδηγεί σε λύσεις. Σε διεθνές Συνέδριο στο Ζάππειο (28-3-200100 υποστηρίχτηκε ότι: " Το να αρνηθούμε την Παγκοσμιοποίηση μοιάζει σαν να ζητούμε να μην ανατείλει ο ήλιος αύριο !" Στην πορεία μας όμως προς την Πα-γκοσμιοποίηση ας μη λησμονούμε το "μέτρο" των αρχαίων, καθώς και την άποψη ενός Αμερικανού πανεπιστημιακού για την Τεχνολογία, που λέει: " Η νέα Τεχνολογία μοιάζει με φαγητό. Δεν μπορούμε να μη φάμε, αλλά και το πολύ φαγητό είναι δύσπεπτο και βλαβερό"!

Εκείνο που απαιτείται και μπορούμε να πετύχουμε είναι να επιμεί-νουμε στη θέσπιση αρχών, που θα εξασφαλίζουν μια πιο ανθρώπινη μορφή και συνεπή εφαρμογή της Παγκοσμιοποίησης, προς όφελος των λαών και των κοινωνιών τους, παγκόσμια. Τούτο μπορεί να γί-νει όταν υπάρξει ειλικρινής και ισότιμη συνεργασία και συναποφα-σιστικότητα μεταξύ των λαών, με σεβασμό στην εθνική καθενός ταυτότητα, στον πολιτισμό του, τη θρησκεία του, στην ιστορία του και στις πανανθρώπινες αξίες της Ελευθερίας, της Δημοκρατίας, της Δικαιοσύνης και της Ανθρώπινης αξιοπρέπειας. " Είναι καιρός να επιστρέψουμε σε αυτές τις ακατάλυτες και διαχρονικές αξίες", τόνισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μας κ. Κωστής Στεφανόπουλος στα εγκαίνια της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου της Φραγκφούρτης (9-9-01). Το ξήλωμα και η συντριβή των παραπάνω αρχών και αξιών, στο όνομα της μονοδρομικής οικονομικής ανάπτυξης και της παράδοσης όλων στην πλήρη εξάρτηση από την Τεχνολογία και τα πλοκάμια της κατευθυνόμενης πληροφορίας, οδηγούν σε αδιέξοδα,σύγχυση, χάος και καταστροφικές κοινωνικές εκρήξεις…

Από το άλλο μέρος ας μη παρασυρθούμε από κάποιους "προοδευ-τικούς" μηδενιστές, "που αφρίζουν και μαίνονται υστερικά στα παράθυρα, προκειμένου να εξαλείψουν κάθε μνεία ιερότητας και αξίας από την πόλιν", (Γιανναράς, Καθ. 9-9-01).Εφ' όσον δεχόμαστε την Παγκοσμιοποίηση ως αδήριτη ανάγκη, ας περιφρουρήσουμε την εθνική και πολιτιστική μας ταυτότητα χωρίς σωβινισμούς και πάνω απ΄ όλα την Ανθρώπινη αξιοπρέπεια όλων. Η Ελληνική Παιδεία μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη διαμόρφωση της φιλοσοφίας και των στόχων της Παγκοσμιοποίησης προς όφελος όλων των λαών. Οι χαράκτες της εκπαιδευτικής πολιτικής, οι συντάκτες των προγραμμάτων Παιδείας και Εκπαίδευσης και οι μορφωτές των εκπαιδευτικών λειτουργών φέρουν μεγάλες ευθύνες για το παρόν και κυρίως για το μέλλον των ανθρωπίνων κοινωνιών και μάλιστα στα πλαίσια της όποιας Παγκοσμιοποίησης…

Η νέα μετά την 11^η Σεπτεμβρίου του 2001 εποχή, στην οποία ζού-με γεμάτοι από αγωνίες, φόβους και ανασφάλειες, δεν ξέρουμε πού τελικά μπορεί να μας οδηγήσει…Μήπως η σύγκρουση των υπέρ και κα-τά της Παγκοσμιοποίησης οδηγεί την ανθρωπότητα στην ίδια μοίρα με τους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης και η τύχη τους προαναγγέλ-λει το τραγικό τέλος και της Παγκοσμιοποίησης;

Ανατριχιάζω με τη σκέψη ότι αυτή την ώρα τα χειροπιαστά προϊόντα της υπαρκτής Παγκοσμιοποίησης δεν είναι τίποτα άλλο παρά μόνο η παγκοσμιοποιημένη τρομοκρατία και η οικονομική εκμετάλλευση των πολλών από τους πολύ λίγους...

Μπορούμε όμως να προσβλέπουμε σε ένα καλλίτερο μέλλον, γιατί διαθέτουμε νουν, γνώσεις και εμπειρίες και οφείλουμε με νηφαλιότητα και σύνεση να συνέλθουμε και να βρούμε, μέσω της Παιδείας, το σωστό δρόμο που ταιριάζει στον πολιτισμένο και ΦΩΤΙΣΜΕΝΟ ΑΝΘΡΩΠΟ.

Βιβλιογραφία

Jacqueline de Romilly, Γιατί η Ελλάδα, Αθήνα 1993

V. D. Hansen και J. Heath, Ποιος σκότωσε τον Όμηρο, Αθήνα 1999

Αναστασίου, Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας, Παγκο-σμιότητα και Ορθοδοξία, Αθήνα 2001

Viviane Forester, Μια παράξενη Δικτατορία, Αθήνα 2000

Ένθετο εφημ. Καθημερινής, Παγκοσμιοποίηση. Ελπίδα ή Εφιάλτης; (15-8-2001)

Ένθετο στο "Βήμα της Κυριακής" (3-6-2001)

Περιοδικό ΤΙΜΕ, Απρίλιος 2001

ΧΕΕΛ, Παγκοσμιοποίηση και Παιδεία. Περίληψη εισηγήσεων Συνεδρίου της, Αθήνα 2001

Φιλεκπαιδετικη Εταιρεία, Διδακτικό έργο και εκπαιδευτικό αποτέλεσμα. Αθήνα 2001

Guy Haug, Στόχοι και προοπτικές υλοποίησης της Διακήρυξης της Bologna, 2001

P. Hirst και Gr. Thomson, Η Παγκοσμιοποίηση σε αμφισβήτηση, Αθήνα 2001

Εφημερίδα Boston Globe (ed. Section), 15-7-2001

Γ. Μπαμπινιώτη, Παγκοσμιοποίηση ή Διεθνοποίηση; (Βήμα, 3-6-01)

Θ. Βερέμη, Οι αντινομίες της Παγκοσμιοποίησης, (Καθημ. 19-8-01)

Περιοδικό Economist, e-learning. Κάθε αρχή και δύσκολη, 2001

Λιάνας Γιάνναρου, e-versity, το εικονικό Πανεπιστήμιο (Καθ. 19-11-00)

Θ. Θεοδωράκη, Παγκοσμιοποίηση με ανθρώπινο πρόσωπο,(Καθ. 17-12-00)