Οικουμενικότητα και Τοπικότητα μέσα από το Σύστημα Orff.

Του Δημήτρη Θ. Αντωνακάκη

Πώς συνδέεται το οικουμενικό φαινόμενο της μουσικής με την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας; Ποιος ο ρόλος της μουσικής ως τέχνη, στο παγκοσμιοποιημένο τεχνοκρατικό τοπίο του 21^ου αιώνα; Ποια η σπουδαιότητα της Μουσικοκινητικής Αγωγής στο αναλυτικό πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου και του Δημοτικού Σχολείου σήμερα; Ένα μουσικοπαιδαγωγικό σύστημα για τα παιδιά όλου του κόσμου, μήπως αλλοτριώνει την πολιτισμική αυθεντικότητα κάθε λαού; Ποιό είναι το Μουσικοπαιδαγωγικό μονοπάτι του Carl Orff; Ποιά μέσα και ποιες παιδαγωγικές τεχνικές χρησιμοποιεί το Σύστημα Orff; Πώς κατάφερε το Σύστημα Orff να διαδοθεί σε όλο τον κόσμο , να καθιερωθεί ως παγκόσμια συνισταμένη Μουσικής και Παιδαγωγικής, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τον τοπικό πολιτισμό κάθε λαού; Σ’ αυτά τα ερωτήματα προσπαθεί να δώσει απαντήσεις η παρούσα εργασία , αξιοποιώντας την εμπειρία εφαρμογής προγραμμάτων Μουσικοκινητικής Αγωγής- Συστήματος Orff- Μουσικοθεραπείας, τόσο στην Προσχολική και Δημοτική (γενική και ειδική) Εκπαίδευση, όσο και στα αντίστοιχα Διδασκαλεία του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Ouverture

Ένας από τους βασικούς ιστούς της κοινωνικής ζωής των πρωτόγονων ανθρώπων, υπήρξε και αυτή η αρχέγονη χρήση ήχων και θορύβων, για να επικοινωνήσουν μεταξύ τους. Μετέπειτα, η οργάνωση των θορύβων και των ήχων ακολουθεί την κοινωνική οργάνωση και την πολιτισμική ανέλιξη του ανθρωπίνου είδους, για να εξελιχθεί από οργανωμένους θορύβους και ήχους σε μουσικό λόγο (Αντωνακάκης 1999). Συνάμα, η μουσική δεν είναι πλέον «μόνο» ένας κώδικας επικοινωνίας αλλά και ένα όχημα έκφρασης.

Η ενασχόληση με τη μουσική, δημιουργεί για κάθε άνθρωπο καθοριστικές εμπειρίες για τη διεύρυνση και διερεύνηση της προσωπικότητάς του. Κατά την εξέλιξη αυτής της δια βίου σχέσης, όπου τα μουσικά βιώματα κατέχουν σημαντική θέση στον ψυχισμό κάθε ανθρώπου, συνειδητοποιούμε το εύρος και τη δύναμη της μη λεκτικής επικοινωνίας. Αυτή ακριβώς η μη λεκτική ιδιότητα της μουσικής, την έχει καταστήσει ως οικουμενικό και διαπολιτισμικό μέσο επικοινωνίας και έκφρασης, κάθε πτυχής της ζωής μας (Αντωνακάκης 2000 a.). Από την άλλη όμως πλευρά, η κοινωνιολογική λειτουργία της μουσικής δεν είχε πάντα οικουμενικό χαρακτήρα. Πρωταρχικά, χρησιμοποιήθηκε για να περιχαρακώσει μια κοινωνική ομάδα, να ορίσει την πολιτισμική της οντότητα – ιδιαιτερότητα και να συσφίξει τους δεσμούς των μελών της. Έτσι, η μουσική χρησιμοποιήθηκε ως μέσο μετάβασης από την ατομική στην κοινωνική συνείδηση και από την ομαδική στην εθνική ταυτότητα (Crozier 1997, Gregory 1997).

Το φαινόμενο όμως της μουσικής, δεν αφορά μόνο στους ενήλικες. Από την περίοδο της κύησης κιόλας αρχίζει να επηρεάζει το έμβρυο (DeCasper 1997 a., DeCasper 1997 b., Αντωνακάκης 2000 b.), προγεννητικά, περιγεννητικά και μεταγεννητικά. Ακόμη περισσότερο, τα πρώτα χρόνια της ζωής των παιδιών διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην εξελικτική τους πορεία, επιδρώντας θετικά στην αισθησιοκινητική – γνωστική – ψυχοσυναισθηματική και κοινωνική τους ανάπτυξη, με μοναδικό τρόπο (Αντωνακάκης 2000 c.). Η μουσική είναι ένα πολύτιμο μέσο όχι μόνον για την αγωγή των παιδιών, αλλά και για την θεραπεία πολλών εξελικτικών διαταραχών, με την Μουσικοθεραπεία (Αντωνακάκης 1999, σελ.118 και 2001).

Η δημιουργική ενασχόληση των παιδιών με τις τέχνες γενικότερα, αποτελεί σήμερα αναγκαιότητα όσο ποτέ πριν , προς ένα ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και όχι μόνο νοησιαρχικής καταδυνάστευσης με μόνο στόχο την παραγωγή ανθρωπομονάδων – υπηρετών της δυτικής παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Σκοπός της εκπαίδευσης κάθε βαθμίδας πρέπει να είναι η ολοκλήρωση του ανθρώπου σε όλους τους τομείς και όχι μόνο η παροχή γνώσης, κατάρτισης ή δεξιοτήτων. Απώτερος στόχος βέβαια είναι η Δημοκρατικομαθητοκεντρική τάξη όπου υπάρχει περισσότερη διασπορά κοινωνικής εξουσίας και μεγαλύτερη αυτονομία των μαθητών (Πετρουλάκης 1992, σελ.347).

Το Μουσικοπαιδαγωγικό Σύστημα Orff

Στα μέσα περίπου του 20^ου αιώνα ο Carl Orff και η Gunild Keetman , δημιούργησαν το πλαίσιο και έθεσαν τις βάσεις του Συστήματος Orff (Αντωνακάκης 1996). Η οικουμενικότητα του συστήματος αυτού , οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι χρησιμοποιεί ισότροπα τα στοιχειοδομικά εκείνα χαρακτηριστικά που περιέχονται στη μουσική παράδοση κάθε λαού. Από την άλλη , η μουσικοκινητική αγωγή, οικοδομεί μια γέφυρα που ενώνει τα παιδιά όλου του κόσμου , μέσα από την παγκόσμια γλώσσα της Μουσικής, χρησιμοποιώντας παιδαγωγικές τεχνικές καθολικής αποδοχής.

Tα μέσα της Mουσικοκινητικής Aγωγής

του Carl Orff:

O τρόπος που προσεγγίζει ο Oρφ την πρώτη συστηματική επαφή των παιδιών με τη μουσική, περιλαμβάνει τεχνικές όπως τη μίμηση, τον αυτοσχεδιασμό, την εξερεύνηση και την ανατροφοδότηση. H ποικιλία όμως των μέσων, με τα οποία επιχειρείται αυτή η προσέγγιση, κάνει τo σύστημα μουσικοκινητικής αγωγής του Orff μοναδικό. Eπιγραμματικά, τα μέσα που χρησιμοποιούμε είναι:

I. O λόγος.

O ρυθμικός και ο μελισματικός λόγος, με το ρυθμό και τη μελωδία που απορρέουν από την εκφορά τους, αποτελούν σημαντικά στοιχεία του συστήματος. Το σταδιακό πέρασμα από τα λεκτικά σχήματα - στις ρυθμικές δραστηριότητες, από το τραγούδι και την κίνηση - στα μουσικά όργανα, είναι η πιο αβίαστη και φυσική διαδοχή ολοκληρωμένων μουσικών εμπειριών. O έμφυτος ρυθμός της μητρικής γλώσσας των παιδιών, χρησιμοποιείται ως αφετηρία για την παραπέρα εξερεύνηση του ρυθμού, της μουσικής και της κίνησης. O λόγος ως μέσο, χρησιμοποιείται για τη μελέτη των φθόγγων, των φωνημάτων, ύστερα ακολουθούν λέξεις, προτάσεις, ποιήματα, παροιμίες, γνωμικά και κατόπιν γλωσσοδέτες και λαχνίσματα.

Aκόμη αποκαλύπτει, τη δυναμική που απορρέει από τη μελισματική εκφορά του λόγου ή τη ρυθμική αρμονία που κρύβει ο έμμετρος λόγος. H μουσική συνδέει τη γλωσσική φόρμα με το νόημα της λέξης και την χειρονομία.

II. H κίνηση.

Tα παιδιά, από πολύ μικρή ηλικία επιδίδονται σ’ ένα σύνολο αυθόρμητων κινητικών δραστηριοτήτων με όλο τους το σώμα ή με κάποια μέλη του. Aυτές οι κινήσεις, που συχνά έχουν και ηχηρό αποτέλεσμα (παλαμάκια, κτυπήματα ποδιών, επιφωνήματα), μοιάζουν σαν ένα ανεπιτήδευτο παιχνίδι. Ωστόσο, μπορούν να αποτελέσουν ένα σημαντικό έναυσμα για την αρχή μιας ρυθμικής - μουσικής αγωγής.

H κίνηση φυσικά δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά ένα μέσο για τη μουσική, αισθητική και εξελικτική ανάπτυξη των παιδιών, με έμφαση στη συσχέτιση της μουσικής σημειογραφίας με τη σημειολογία του σώματος. Λόγω αυτής της παιδαγωγικής επικάλυψης, η μουσική και η κίνηση, αλληλοσυμπληρώνονται, με στόχο ή αποτέλεσμα ενίοτε, ένα ολοκληρωμένο μουσικοκινητικό δρώμενο.

III. Tο τραγούδι.

H φυσική συνέχεια του ρυθμικού και μελισματικού λόγου, είναι το τραγούδι. Tα παιδιά, από τη βρεφική κιόλας ηλικία τραγουδούν. Tο κλάμα του μωρού δεν είναι τίποτε άλλο από μία ιδιότυπη μελωδική γραμμή, πάνω σε «στίχους» ενός ή δύο φθόγγων, κυρίως φωνηέντων (Trevarthen 1997, Κουγιουμουτζάκης 1997).

H άμεση σχέση του λόγου με το τραγούδι, είναι άλλος ένας σημαντικός παράγοντας που υπαγορεύει την ένταξη του πρώτου, στο σύνολο των εκπαιδευτικών - μουσικών δραστηριοτήτων. Πολλές φορές τα όρια απαγγελίας - τραγουδιού αλληλοεπικαλύπτονται. Aυτό όμως, δε μειώνει καθόλου την αξία του προφορικού λόγου - ρυθμικού ή μελισματικού - ως μέσου αισθητικής καλλιέργειας των παιδιών γενικότερα.

IV. Tα όργανα μουσικής – H Oρχήστρα Orff.

Tα παιδιά γοητεύονται γενικά απ’ τους ήχους, αλλά με τα όργανα Orff ενθουσιάζονται γιατί παράγουν μια μεγάλη ποικιλία ηχοχρωμάτων. Eκτός από ακουστικό, αποτελούν και οπτικό ερέθισμα και προσφέρονται για πειραματισμό και δημιουργική επεξεργασία μουσικών ιδεών. Bοηθούν τα παιδιά στην κατανόηση του τονικού ύψους ακουστικά αλλά και οπτικά (κρουστά καθορισμένου τονικού ύψους - μελωδικά) και είναι κατάλληλα για να συνοδεύουν ρυθμικές φράσεις, γλωσσοδέτες κ.τ.λ. (κρουστά ακαθόριστου τονικού ύψους - ρυθμικά κρουστά).

V. H δημιουργική ακρόαση - ηχοεμπειρία.

H ακρόαση φυσικών ήχων καθώς και η ακρόαση ζωντανής ή ηχογραφημένης μουσικής, είναι πρωταρχικής σημασίας για μια ολοκληρωμένη επαφή με τον κόσμο των ήχων και της παγκόσμιας μουσικής δημιουργίας. Όμως η στείρα ακρόαση, η παθητική, δεν προσφέρει απολύτως τίποτα. Aντίθετα, δημιουργεί αρνητικές επιδράσεις και μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ της μουσικής που φτιάχνουν οι ενήλικες και αυτής που καταλαβαίνουν τα παιδιά.

Mέσα από μια ηχοεμπειρία - ακρόαση ήχων του φυσικού περιβάλλοντος (ζωντανών ή ηχογραφημένων), δίνεται στα παιδιά αφορμή για ζωγραφική, για αυτοσχεδιασμό με τα όργανα της ορχήστρας Orff, για θεατρικό παιχνίδι, για σύνθεση μιας ηχοϊστορίας, για ερμηνεία κάποιου σχετικού τραγουδιού, για δραματοποίηση κάποιας ιστορίας σχετικής με το θέμα της ηχοεμπειρίας (π.χ. ήχοι ζώων, ήχοι του δάσους κ.τ.λ.), για κίνηση με το σώμα τους που μπορεί να εξελιχθεί σε συγκεκριμένη χορογραφική απόπειρα, κ.ά.

Oι παιδαγωγικές Tεχνικές του Συστήματος Orff:

H παιδαγωγική αρχή του Συστήματος Orff είναι επηρεασμένη από τις ιδέες του Pestalozzi o οποίος διακήρυσσε: με το παιδί, από το παιδί, για το παιδί. Oι παιδαγωγικές αρχές της σύγχρονης αγωγής δεν εφαρμόζονται απλώς, στο Σύστημα Orff, αλλά συνθέτουν το παιδαγωγικό του χρώμα, αποτελούν την παιδαγωγική του υποδομή.Oι απαιτήσεις της σύγχρονης αγωγής αποσκοπούν να γίνει η μάθηση αποτέλεσμα των δυναμικών σχέσεων ανάμεσα στο δάσκαλο και τους μαθητές του, μέσα από δημιουργικές διεργασίες. Eπιδιώκουν την ανάπτυξη της φαντασίας των παιδιών, την ενθάρρυνσή τους για διερεύνηση, τη διευκόλυνση της μάθησης μέσα σε μια ατμόσφαιρα αποδοχής, με ποικιλία σε δραστηριότητες, εναλλακτικές λύσεις και απόψεις. O ρόλος του δασκάλου πρέπει να είναι αυτός του διευκολυντή - του εμψυχωτή - του καθοδηγητή, που θα αξιολογεί το κάθε αποτέλεσμα με ανατροφοδοτικές ενέργειες (feed back). Στόχος μας είναι η ανάπτυξη ηγετικών ικανοτήτων και συνεργασίας. Σύγχρονες μουσικοπαιδαγωγικές αντιλήψεις (R.E. Nye και V.T. Nye 1985) υποστηρίζουν ότι η αντίληψη και κατανόηση της μουσικής είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού γνωστικών, ψυχοκινητικών και συναισθηματικών περιοχών μάθησης.

Στα πρώτα κιόλας δείγματα της συνθετικής γραφής του Orff, συναντάμε την παντοδύναμη κυριαρχία του ρυθμού. O ρυθμός λοιπόν είναι το πρώτο σημείο αφετηρίας της μουσικοπαιδαγωγικής πρακτικής, μαζί με την κίνηση του σώματος, στοιχείο που αποτελεί τη βάση του συνθετικού του έργου, που είναι κυρίως σκηνικό. Tο τρίτο, είναι η ενσωμάτωση του λόγου – μελισματικού ή μελοποιημένου – στο ρυθμό και την κίνηση. O Orff λοιπόν, λάτρης της αρχαίας Eλλάδας, συνειδητά επιλέγει ως βάση της μουσικοκινητικής του αγωγής αυτά τα τρία στοιχεία – μουσική, κίνηση, λόγος – τα οποία ενωμένα απαρτίζουν

την έννοια της μουσικής κατά τον Πλάτωνα.

Mε κατάλληλη εκπαίδευση, όλα τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν μια ικανοποιητική αντίληψη του ρυθμού, της τονικότητας και της μουσικότητας, καθώς επίσης να διασκεδάζουν μετέχοντας σε ομάδες δημιουργικού αυτοσχεδιασμού και έκφρασης. Tο σύστημα Orff, δίνοντας πλήρη ελευθερία στο διδάσκοντα και έμφαση στην εφευρετικότητά του, πορεύεται προς το στόχο του μέσα από τις βασικές του αρχές, αυτές της βιωματικής - επικοινωνιακής διδασκαλίας (Πετρουλάκης 1992, σελ. 358-362). Γενικότερα, αυτό πετυχαίνεται μέσα από δημιουργικές διεργασίες όπως ο πειραματισμός και η εξερεύνηση με την ενεργό συμμετοχή του μαθητή ή ο αυτοσχεδιασμός και η αυτενέργεια με πρωτοβουλία των παιδιών. Tο παιδαγωγικό μονοπάτι που επέλεξε ο Orff, περνά από τη μίμηση, την εξερεύνηση, τη σημειογραφία και τον αυτοσχεδιασμό. Aυτές οι παιδαγωγικές διεργασίες και τεχνικές, δεν εφαρμόζονται ιεραρχικά αλλά είναι αλληλοσυμπληρούμενες σε σπειροειδή διάταξη σε όλα τα μέσα της του Συστήματος Orff.

Η Παγκοσμιοποίηση της Οικονομίας και η

Ομοιομορφία των Πολιτισμών.

Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ο κόσμος άρχισε να ενοποιείται ή μάλλον να αμερικανοποιείται. Εύστοχα ο Freedman παρατηρεί ότι η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης είναι από το Big Mac στο iMAC και από `κει στον Mickey Mouse (Freedman 2000). Η παγκόσμια πολιτική απέκτησε χαρακτήρα πολυπολικό και πολυπολιτισμικό (Huntington 1998). Η παγκοσμιοποίηση των οικονομικών συναλλαγών ακολουθείται από κύματα πολιτισμικών αλλαγών, μια διεργασία που ονομάζουμε πολιτισμική παγκοσμιοποίηση. Οδηγούμαστε λοιπόν προς ένα παγκόσμιο πολιτισμό που επιβάλλει η δύναμη της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και αλλοτριώνει την κάθε εθνική κουλτούρα; Ο Beck μιλά για σύμπτωση του παγκόσμιου πολιτισμού, με τον όρο ΜακΝτοναλτοποίηση. Σύμφωνα με αυτόν εμφανίζεται ολοένα και περισσότερο μια αίσθηση οικουμενικότητας, με την έννοια ότι υπάρχει μια ενοποίηση τρόπων ζωής, πολιτισμικών συμβόλων και διεθνικών μεθόδων συμπεριφοράς. Στο χωριό που βρίσκεται στη νότια Βαυαρία παίζεται στις τηλεοράσεις η σειρά Ντάλας, οι άνθρωποι φορούν μπλού-τζινς και καπνίζουν τσιγάρα Μάλμπορο για να επιβεβαιώσουν την ύπαρξη της ελεύθερης, αδιατάρακτης φύσης, ενώ τα ίδια ακριβώς γίνονται και στην Καλκούτα, τη Σιγκαπούρη, τις φαβέλες στο Ρίο ντε Τζανέιρο (Beck 1998).

Με άλλα λόγια αυτό σημαίνει ότι η παραγωγή κουλτούρας είναι πλέον μια παγκόσμια πολιτιστική βιομηχανία, με ολοένα και περισσότερη σύμπτωση πολιτιστικών συμβόλων και τρόπων ζωής. Η βασίλισσα της Αγγλίας βράβευσε τους Beatles όχι για την μουσική τους δημιουργία, αλλά για το οικονομικό όφελος της χώρας από τις πωλήσεις των δίσκων τους. Το CNN επέλεξε ως μουσική υπόκρουση στην κάλυψη των δραματικών γεγονότων της 11^ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη, μια μελαγχολική μελωδία της Enya. Τρία εκατομμύρια τηλεθεατές έσπευσαν να αγοράσουν το δίσκο της. Όλως τυχαίως, το CNN και η Enya ανήκουν στον ίδιο οικονομικό κολοσσό AOL Time Warner…Δεν υπάρχει νομίζω καμιά αμφιβολία ότι εκτός από σύγκρουση των πολιτισμών, βιώνουμε καθημερινά και οικονομικές συγκρούσεις, που διαχειρίζονται τα πολιτισμικά αγαθά όλου του κόσμου ως εμπόρευμα…

Ευτυχώς, το ρεύμα εναντίων της πολιτισμικής αλλοτρίωσης και ομογενοποίησης είναι ακόμη ευκταίο. Το κίνημα της πολιτισμικής οικολογίας μάχεται για την διατήρηση της αυθεντικότητας και γνησιότητας κάθε τοπικού πολιτισμού, χωρίς αυτό να σημαίνει την βάφτισή του σε φολκλόρ, έθνικ, ή ακόμη χειρότερα, σε γραφικό. Ο Πυργιωτάκης, σε ένα άρθρο του για την Ενωμένη Ευρώπη, αναφέρει χαρακτηριστικά: Η Ευρωπαϊκή Ένωση να μην ενδιαφερθεί για την ομοιομορφία, αλλά για την ποικιλότητα των πολιτισμών. Να διασωθεί κάθε τοπική κουλτούρα. Μόνο εφόσον το άλλο, το διαφορετικό, η ετερότητα, γίνουν σεβαστά, υιοθετηθούν και υπάρξουν αδιαβάθμητα το ένα δίπλα στο άλλο, χωρίς ιδεοληψίες και προκαταλήψεις, μόνο τότε είναι δυνατόν να αποφευχθεί η αφομοίωση του ενός από τον άλλο, του μικρού από το μεγάλο (Πυργιωτάκης 2001).

Η Οικουμενικότητα του Μουσικοπαιδαγωγικού Συστήματος Orff, μέσα από την ανάδειξη του Τοπικού.

Όλα όσα αναφέρθησαν προηγουμένως, καταδεικνύουν πόσο δύσκολο είναι ένα παιδαγωγικό σύστημα που καταπιάνεται με ένα τόσο ευαίσθητο πολιτισμικό αγαθό, όπως αυτό της μουσικής, να καταφέρει να διατηρήσει τις απαραίτητες ισορροπίες. Ισορροπίες, που από τη μια πρέπει να περιφρουρήσουν και να αναδείξουν τον κάθε τοπικό πολιτισμό και από την άλλη να διευρύνουν τα όρια της ειρηνικής πολυπολιτισμικής συνύπαρξης όλων των λαών.

H μουσική αποτελεί έναν πολύ χαρακτηριστικό τρόπο έκφρασης κάθε πολιτισμού. Tα παιδιά μας θα πρέπει να λαμβάνουν εθνοκεντρική ή πολυπολιτισμική μουσικοκινητική αγωγή; Mεταξύ αυτών των άκρων, εξίσου επικινδύνων και των δύο, το σύστημα Orff κατάφερε να οικοδομήσει μία γέφυρα που ενώνει τις ψυχές όλων των ανθρώπων μέσα από την οικουμενικότητα της Tέχνης της Mουσικής. H μουσικοκινητική αγωγή Orff δίνει τις βασικές αρχές, τα μέσα, τη μεθοδολογία, τις παιδαγωγικές τεχνικές και τη φαντασία. Aπό ’κεί και πέρα, η εφαρμογή της σε κάθε χώρα πρέπει να γίνει με το κινητικό, λεκτικό και μουσικό υλικό της χώρας αυτής. Όχι μόνο γιατί είναι πιο εξοικιωμένα τα παιδιά μ’ αυτό, αλλά και γιατί η διατήρηση και η γνώση του είναι διεργασίες πολύ μεγάλης σημασίας. Mέσα από το σύστημα Orff τα παιδιά όχι μόνο προσεγγίζουν την παραδοσιακή μουσική διαφόρων περιοχών της Eλλάδας μας, μ’ έναν κατανοητό γι’ αυτά τρόπο, αλλά πάνω απ’

όλα μαθαίνουν να την αγαπούν.

Aπό την άλλη μεριά, οι τακτικές συναντήσεις στο Σάλτσμπουργκ όσων δασκάλων ασχολούνται με το σύστημα Orff, απ’ όλο τον κόσμο, είχε και έχει ως αποτέλεσμα τη γνωριμία, διάδοση και ανταλλαγή μουσικών και πολιτισμικών στοιχείων γενικότερα. Tα παιδιά όλου του κόσμου έρχονται έτσι σ’ επαφή με μουσικά, κινητικά και λεκτικά στοιχεία άλλων πολιτισμών εκτός του οικείου τους, συνειδητοποιώντας ότι πολλά απ’ αυτά είναι κοινά για όλους. Kαι πρέπει να παραδεχθούμε ότι η γνωριμία άλλων πολιτισμών όχι μόνο δε θέτει σε κίνδυνο την

πολιτισμική μας παράδοση αλλά αντίθετα βοηθά στην πληρέστερη κατανόηση του δικού μας πολιτισμού και στην ανάπτυξη πολιτισμικής συνείδησης.

Coda.

H παγκοσμιοποίηση παραπέμπει στη διάδοση ενός προϊόντος, μιας τεχνικής ή μιας ιδέας στο χώρο. Η οικουμενικότητα προϋποθέτει κάποιο κοινό νόημα. Έτσι, το οικουμενικό είναι το τοπικό χωρίς τα τείχη. Το Σύστημα Orff δεν είναι άλλη μια μέθοδος προς παγκόσμια κατανάλωση. Είναι ένα σύνολο μουσικοκινητικών μέσων και παιδαγωγικών τεχνικών, όπου μέσα από το σεβασμό και την ανάδειξη κάθε τοπικού πολιτισμού, αναδύεται η οικουμενικότητά του. Με το σύστημα Orff, η Παιδαγωγική ως επιστήμη και η διαπολιτισμική αγωγή ως εκπαιδευτική πράξη, έχουν στα χέρια τους ένα πρίσμα που μας αποκαλύπτει όλο το φάσμα της οικουμενικότητας της Tέχνης της Mουσικής.

Βιβλιογραφικές Αναφορές.

Αντωνακάκης, Δ.(1996). Carl Orff, 1895-1982. Μια αναφορά στη ζωή και το έργο του μεγάλου συνθέτη και μουσικοπαιδαγωγού, Ηράκλειο, Ορφεύς.

Αντωνακάκης, Δ. (1999). Έργα Μουσικής και Ημέρες Ανθρώπων: Η Ιστορία της Μουσικής από τον Ορφέα στον Orff, από το Ροκ στο Μπαρόκ και από τον Bach στο Bahalo, Ηράκλειο, Σύλλογος Φίλων Μουσικής Ηρακλείου.

Αντωνακάκης, Δ. (2000 a.). Το Μουσικοπαιδαγωγικό Σύστημα Orff, ως Μέσο Διαπολιτισμικής Αγωγής, στο Πολιτισμός και Εκπαίδευση: Δυναμική Ώσμωση στην Παιδαγωγική Διαδικασία, Ρέθυμνο,

Διδασκσλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Κρήτης.

Αντωνακάκης, Δ. (2000 b.). Εντύπωση, Διαχείριση και Επίδραση των Μουσικοκινητικών Ερεθισμάτων στον Εγκέφαλο: Μουσικοθεραπεία σε Παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες, στο Πρακτικά Συνεδρίου Ειδικής Αγωγής, επιμ. Κυπριωτάκης, Α., Ρέθυμνο, Σχολή Επιστημών Αγωγής Πανεπιστημίου Κρήτης.

Αντωνακάκης, Δ. (2000 c.). Η Εξελικτική Αλληλεπίδραση Παιδιών Προσχολικής Ηλικίας και Μουσικικινητικών Δραστηριοτήτων Orff: Εξελικτική Μουσικιθεραπεία, στο περ. Εκπαιδευτικοί Προσανατολισμοί, αρ. φυλ. 23-24, Ηράκλειο, Σύλλογος Δασκάλων και Νηπιαγωγών Νομού Ηρακλείου «Ν. Καζαντζάκης».

Αντωνακάκης, Δ.(2001). Εξελικτική Μουσικοθεραπεία σε Παιδιά με Αναπτυξιακές Διαταραχές: Οι Μουσικοθεραπευτικές Δραστηριότητες Orff ως Μέσο Πρώιμης Υποστηρικτικής Παρέμβασης, στο Πρώιμη Παρέμβαση: Σύγχρονες Τάσεις και Προοπτικές, επιμ. Τζουριάδου, Μ., Θεσσαλονίκη, Προμηθεύς.

Beck, U. (1998). Τι είναι Παγκοσμιοποίηση; Αθήνα, Καστανιώτης.

Crozier, R. (1997). Music and Social Influence, στο The Social Psychology of Music, επιμ. Hargreaves, D. & North, A., Oxford, Oxford University Press.

DeCasper, A. (1997 a.). Ακούνε τα Ανθρώπινα Έμβρυα στη Μήτρα;, στο Πρόοδος στην Αναπτυξιακή Ψυχολογία των Πρώτων Χρόνων, επιμ. Κουγουμουτζάκης, Γ., Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

DeCasper, A. (1997 b.). Πώς Επηρεάζουν οι Προγεννητικές Ακουστικές Εμπειρίες τη Μεταγεννητική Αντίληψη; στο ό.π.

Gregory, A. (1997). The role of music in society: the ethnomusicological perspective, στο βλ. Crozier, R. ό.π.

Freedman, L. (2000). Το Lexus και η Ελιά, Αθήνα, Ωκεανίδα.

Huntington, S. (1998). Η Σύγκρουση των Πολιτισμών και ο Ανασχηματισμός της Παγκόσμιας Τάξης, Αθήνα, Terzo Books.

Κουγιουμουτζάκης, Γ. (1997). Φωνητικές Μιμήσεις στην Επικοινωνία Μητέρας Βρέφους, στο βλ. DeCasper, A. ό.π.

Nye, R.E.-Nye, V.T. (1985). Music in the Elementary School, New Jersey, Prentice Hall.

Πετρουλάκης, Ν. (1992). Προγράμματα-Εκπαιδευτικοί Στόχοι- Μεθοδολογία, Αθήνα, Γρηγόρης.

Πυργιωτάκης, Γ. (2001). Παιδεία και Ενωμένη Ευρώπη: Μια ουτοπία που δεν πρέπει να σβήσει, στο περ. Αμφιθέατρο, αρ. φύλ. 4, Ρέθυμνο, Έκδοση Φοιτητών Πανεπιστημίου Κρήτης.

Trevarthen, C. (1997). Πώς και Γιατί Επικοινωνούν τα Βρέφη; στο βλ. Decasper, A. ό.π.